ạ, không chịu rập theo lối cũ. Trong hai chỗ này, trên dưới, sáng tối, cao thấp, non nước, cốt đặt ra để làm chỗ thưởng trăng. Ai thích núi cao trăng nhỏ thì đến chỗ này, ai thích trăng sáng nước trong thì đến chỗ kia. Người ta thường đọc hai chữ này là “oa” “cũng” (cao trũng), kể cũng hơi tục, nên ít dùng. Chỉ có Lục Phóng Ông là dùng chữ “ao” thôi. Tức là câu “Cổ nghiễn vi ao tụ mặc đa”. 2 Thế mà có người chê ông ta là tục, có đáng buồn cười không?
Đại Ngọc nói:
– Chẳng cứ một mình Lục Phóng Ông, người xưa dùng chữ ấy rất nhiều. Như bài “Phú thanh đài” của Giang Yêm; “Kinh thần dị” của Đông Phương Sóc 3 cho đến bài “họa ký” nói về việc ông Trương Tăng Do 4 vẽ chùa Nhất Thặng không kể xiết được. Người đời không biết, nhận lầm là dùng chữ tục đấy thôi. Tôi nói thực với cô: hai chữ này là tôi đặt ra đấy. Năm nọ thử tài Bảo Ngọc, bắt anh ấy phải nghĩ mấy chỗ: có chỗ nghĩ ra, có chỗ phải bỏ, có chỗ chưa nghĩ được. Sau này chỗ nào chưa có tên, chúng tôi đều nghĩ và ghi rõ xuất xứ, đưa cho chị Cả xem. Chị Cả bảo đưa cho cậu tôi. Cậu tôi xem xong rất mừng nói: “Biết thế này bảo chị em chúng nó nghĩ cho cả, chẳng thú hay sao?” Những chữ tôi nghĩ đều lấy cả, không bỏ một chữ nào. Bây giờ chúng ta đến Ao Tinh quán đi.
Hai người cùng xuống dốc núi, đi quanh một vòng thì đến nơi. Trên bờ ao có một hàng rào trúc liền nhau thông ra con đường đi sang Ngẫu Hương tạ, ở đó nhà cửa có ít, vừa thấp vừa hẹp, chỉ có hai bà già canh đêm. Biết mọi người đương thưởng trăng ở Đột Bích, không can gì đến họ, nên họ đưa bánh trái và rượu thưởng ra uống say túy lúy rồi tắt đèn đi ngủ. Đại Ngọc, Tương Vân thấy tắt đèn, đều cười nói:
– Họ đi ngủ cả, thế càng tốt, chúng ta ở ngay dưới mái cỏ này thưởng trăng dưới nước có được không?
Hai người ngồi xuống hai cái ghế trẹ Một vầng trăng tỏ trên trời, một bóng trăng long lanh dưới nước, trên dưới đua sáng như đặt mình trong cung thủy tinh nhà Giao Thất vậy. Gió nhẹ lướt qua, sóng biếc lăn tăng gợn trên mặt nước, khiến người ta khoan khoái nhẹ nhàng.
Tương Vân cười nói:
– Giờ được ngồi thuyền uống rượu thì hay quá! Nếu ở nhà tôi, tôi sẽ chơi thuyền ngay.
Đại Ngọc nói:
– Đúng như người xưa thường nói: “Việc mong đủ cả có vui gì!” Cứ ý tôi, thế này cũng được, cần gì phải có thuyền?
– Được đất Lũng, lại mong đất Thục 5 là thường tình của người tạ Các cụ già chả vẫn nói: con nhà nghèo nhìn cái gì của nhà giàu cũng đều lấy làm vừa lòng. Dù có ai nói thế nào, họ cũng chẳng tin. Đến khi bản thân trải qua, họ mới vỡ lẽ. Cũng như hai chúng ta đây, cha mẹ mất cả, dù ở nơi giàu sang sung sướng đến đâu, cũng có nhiều điều không được thỏa lòng.
– Không những chúng ta, cả từ cụ trở xuống đến Bảo Ngọc, Thám Xuân, bất cứ việc lớn nhỏ, có lý hay vô lý, nhưng đã không được vừa lòng, thì cũng cùng một lẽ cả, huống chi tôi với cô lại là người ăn gửi ở nhờ!
Sợ Đại Ngọc lại gợi thêm nỗi thương cảm, Tương Vân vội gạt đi:
– Nhắc đến làm gì nữa. Chúng ta hãy làm thơ liên cú đi.
Đương lúc nói chuyện thì vẳng nghe tiếng sáo réo rắt ở đằng xạ Đại Ngọc cười nói:
– Hôm nay cụ và bà Hai cao hứng quá. Sáo thổi hay lắm, càng giúp thêm thi hứng cho chúng ta! Chúng ta đều thích thơ ngũ ngôn, giờ làm ngũ ngôn đi.
– Lấy vần gì?
– Chúng ta đếm xem hàng lan can từ đầu này đến đầu kia có bao nhiêu song thẳng, đến song thứ mấy sẽ lấy đó đặt vần.
– Thế lại càng thú.
Hai người đứng dậy, đếm từ đầu nọ đến đầu kia, được ba mươi chiếc.
Tương Vân nói:
– Thế là vần “Thập tam nguyên” rồi! Vần này dùng được ít chữ lắm, làm theo Đường luật sợ không gieo được, lại phải gán ghép. Chị phải làm trước một câu đi.
– Cũng để thử xem chúng ta ai hơn ai kém. Nhưng không có bút giấy ở đây.
– Ngày mai sẽ chép lại, có lẽ chúng mình còn đủ trí thông minh để nhớ được.
– Tôi đọc một câu tục ngữ có sẵn:
Đêm rằm giữa tiết thu này 6
Tương Vân nghĩ một lúc rồi đọc:
Cuộc vui thanh nhã như ngày thượng nguyên.
Đẩu, cơ 7 lập lóe từng trên,
Đại Ngọc cười đọc:
Dưới này khoan nhặt tiếng chen sáo đàn.
Mấy nơi dốc chén rót tràn,
Tương Vân cười nói:
Câu “Mấy nơi dốc chén róc tràn” có ý đấy! Phải đối cho hay mới được. Nghĩ một lúc rồi cười đọc:
Nhà nào chẳng mở cửa vườn nhìn ra.
Nhẹ nhàng từng trận gió đưa,
Đại Ngọc nói:
– Đối hay đấy. Hay hơn câu của tôi. Nhưng câu này lời lẽ thường thôi, phải nói mạnh hơn nữa mới được.
Tương Vân cười nói:
– Thơ nhiều vần hiểm hóc, nên ngay từ đần cũng phải cần phô diễn một chút. Từ hay sẽ để lại ở cuối bài.
Đại Ngọc cười nói:
– Cuối bài không có câu hay, liệu cô có xấu hổ không?
Rồi đọc luôn:
Đêm vừa thanh vắng, cảnh vừa xinh tươi.
Già còn tranh bánh mới vui,
Tương Vân cười nói:
– Câu này không hay, bịa đặt lấy việc tục để làm khó tôi thôi.
Đại Ngọc cười nói:
– Tôi cho là cô chưa từng đọc sách, chữ “ăn bánh” cũng có điển cũ. Cô về đọc “Đường thư”, “Đường chí” đi rồi hãy nói chuyện.
Tương Vân cười nói:
– Cái đó cũng không lấy gì làm khó. Tôi đã có điển đây.
Liền đọc:
Chia dưa có ả nực cười làm sao?
Mùi hoa ngọc quế ngọt ngào.
Đại Ngọc nói:
– Câu của cô mới thực là bịa đặt.
Tương Vân
