hông?
– Thưa cô biết ạ! – Tần đứng lên – Ðó là chuyện Lê Lai cứu chúa, thưa cô!
– Ðúng rồi! – Cô Trinh gật đầu – Thế cứu chúa là cứu ai?
– Dạ, cứu Lê Lợi ạ!
Thấy tổ trưởng của mình trả lời ngắn gọn quá, chả bõ công “dùi mài kinh sử” cả tuần nay, Dưỡng đứng dậy, hùng hồn:
– Thưa cô, năm 1419 sau khi đánh lấy đồn Nga Lạc ở Thanh Hóa, giết được tướng nhà Minh là Nguyễn Sao, vì quân mã còn ít, Bình định vương Lê Lợi lui quân về cố thủ ở Chí Linh. Quân Minh liền đem quân tới vây đánh. Trong cơn nguy cấp, Lê Lai liều mình vì nước, xin mặc áo ngự bào giả làm Lê Lợi để đánh lừa quân giặc. Giặc trúng kế, tưởng Lê Lai là Bình định vương thật, xúm nhau vây đánh và sau khi giết được ông, giặc liền rút quân, nhờ vậy Lê Lợi mới chạy thoát ạ!
Cô Trinh gật gù:
– Giỏi lắm! Các em nhớ sử như thế thật đáng khen!
Ðược cô khen, Dưỡng nở từng khúc ruột. Nó đưa mắt nhìn quanh, sung sướng và hãnh diện.
Thấy vậy, Quang không chịu thua. Nó giơ tay:
– Thưa cô, do chuyện này dân gian mới có câu “Hăm mốt Lê Lai, hăm hai Lê Lợi” đấy ạ!
Cô Trinh đưa mắt nhìn Quang:
– Thế em có hiểu câu đó có ý nghĩa gì không?
Quang nhanh nhẩu:
– Thưa cô, hiểu ạ! 22 tháng 8 âm lịch là giỗ Lê Lợi, và dân ta làm giỗ Lê Lai ngay trước ngày giỗ Lê Lợi để ghi nhớ công ơn của người anh hùng vì nước quên mình ạ!
– Hay lắm! – Cô Trinh vừa nói vừa vẫy tay – Thôi, các em ngồi xuống đi! Cô cho tổ l điểm mười!
Quang mãn nguyện ngồi xuống. Mẩu chuyện Lê Lai cứu chúa này chính tổ nó đã định dựng thành hoạt cảnh chứ đâu! Dù cuối cùng tổ trưởng Tần quyết định chọn mẩu chuyện Nguyễn Tri Phương tuẫn tiết, sáu đứa tụi nó vẫn nhớ vanh vách những chi tiết quanh ông Lê Lai này.
Nhưng Quang không có nhiều thời gian để tận hưởng nỗi hoan hỉ của mình. Nó còn đang mơ màng thì Tần đã giục:
– Chuẩn bị lên kìa mày!
Quang sực nhớ tới nhiệm vụ trước mắt, vội ngả người ra băng ghế.
Nó đang đóng vai Nguyễn Tri Phương. Ngày 19-11-1873, đại úy Francis Garnier vâng lệnh Thống đốc Nam Kỳ lúc bấy giờ là thiếu tướng hải quân Dupré đem quân đánh úp thành Hà Nội. Nguyễn Tri Phương đang trông coi việc binh ở Bắc kỳ, nghe tiếng đại bác bắn phá liền cùng con mình là phò mã Nguyễn Lâm lên thành trấn giữ cửa Ðông và cửa Nam. Ðược gần một giờ đồng hồ thì thành vỡ, phò mã Nguyễn Lâm tử trận tại chỗ còn Nguyễn Tri Phương bị thương nặng. Quân Pháp đem ông xuống tàu cứu chữa nhưng ông một mực không chịu ăn uống, không chịu uống thuốc, không chịu để giặc băng bó, quyết nhịn đói chịu đau mà chết theo thành.
Tấm gương trung liệt, một lòng vì nước đó của Nguyễn Tri Phương rốt cuộc đã bị thằng Quang làm cho méo mó đến thảm hại.
Nó nằm trên chiếc ghế dài, được hai con nhỏ An Dung và Việt Hà cùng tổ khiêng đặt giữa lớp. Nguyễn Tri Phương thật dù đau đến rứt thịt chắc cũng chẳng mở miệng kêu la một tiếng. Còn Quang thì rên như bộng, chốc chốc lại co giật, giãy giụa cứ như người bị động kinh.
Khi hai tên “giặc Pháp” Tần và Dưỡng dẫn “cô y tá” Hiền Hòa đến xức thuốc, Quang chân đá tay gạt hệt như Võ Tòng đang đả hổ, đến nỗi nhỏ Hiền Hòa lỡ dại đứng sát chiếc “băng ca” bị Quang tung một cước, không kịp tránh, té lăn ra đất khiến cả lớp cười ồ.
Nhưng dù vậy, tụi bạn trong lớp đều biết tỏng đó là cảnh Nguyễn Tri Phương không thèm để kẻ thù săn sóc, cứu chữa.
Do đó, khi cô Trinh vừa hỏi “Các em ở tổ 2 đã xem kỹ hoạt cảnh vừa rồi chưa?”, nhỏ Lan Kiều tổ trưởng tổ 2 đã đứng lên đáp ngay, không cần đợi cô hỏi tiếp “Thế các em có biết hoạt cảnh của tổ 1 diễn tả sự kiện gì không?”:
– Thưa cô, đó là cảnh Nguyễn Tri Phương bị sa vào tay giặc Pháp, thà nhịn đói chịu đau mà chết ạ!
Cô Nga hỏi:
– Thế lúc đó Nguyễn Tri Phương đang giữ thành nào?
– Thưa cô, thành Hà Nội ạ!
– Nguyễn Tri Phương cùng ai giữ thành?
– Thưa cô, phò mã Nguyễn Lâm ạ!
– Phò mã Nguyễn Lâm là ai?
Nhỏ Lan Kiều vẫn không nao núng:
– Thưa, là con của Nguyễn Tri Phương!
Cô Nga có vẻ muốn thử tài tổ trưởng tổ 2 đến cùng. Cô mỉm cười:
– Con của Nguyễn Tri Phương sao lại gọi là phò mã?
Tới đây thì Lan Kiều chết đứng. Tổ nó đã đọc đi đọc lại mẩu chuyện này nhiều lần, nhưng khổ nỗi chẳng đứa nào buồn thắc mắc tại sao Nguyễn Lâm được gọi là phò mã.
Lan Kiều đưa mắt nhìn các thành viên tổ mình. Nhưng đáp lại ánh mắt cầu cứu của nó là cái khịt mũi của Quốc Ân, cái ngó lơ của Lệ Hằng và sự làm thinh của Quỳnh Như, Chí Mỹ.
Chỉ có Hải quắn là hùng hổ. Nó giơ tay:
– Thưa cô, sở dĩ Nguyễn Lâm được gọi là phò mã vì Nguyễn Lâm lấy công chúa ạ!
Hải quắn là đứa không sợ trời sợ đất. “Hễ phò mã dứt khoát là chồng của công chúa!”, nó nghĩ vậy và mở miệng đáp bừa. Không ngờ cô Nga gật đầu:
– Ðúng rồi! Em giỏi lắm!
Hải quắn làm cả lớp ngạc nhiên quá đỗi. Nhưng Hải quắn chỉ có thể làm mọi người ngạc nhiên đến thế. Ðến khi cô Nga hỏi tiếp:
– Thế em có biết Nguyễn Lâm lấy công chúa nào không?
Thì nó có muốn đáp bừa cũng chẳng biết đường nào mà đáp.
– Dạ không ạ! – Hải quắn xụi lơ.
Cô Nga nhìn khắp lớp:
– Tổ nào có thể trả lời được câu hỏi này?
Cô Nga nhắc lại câu hỏi đến hai lần, cả lớp vẫ
