ngày, do đích danh chủ nhiệm mua bán huyện ký mới có hiệu lực. Vậy mà chỉ mấy câu của Trường, bao nhiêu dự định về phân phối gạo như một kiểu phát chẩn Hà đã tính hết nước, hoá ra công cốc. Nhưng Hà cũng không dám bác bỏ ý Trường, chỉ nói:

- Nhưng em thấy ở nhà các xã cũng đi miền ngược mua sắn tươi cả rồi, anh ạ!

Trường xác nhận:

- Đấy là chủ trương của huyện cấp giấy cho các xã lên miền ngược mua sắn về cho dân, để có cái ăn trong tháng giáp hạt này.

- 13 -

Đúng như Trường nói, huyện cấp giấy giới thiệu cho các xã lên miền núi mua sắn về cho dân, để có cái ăn qua tháng giáp hạt này. Nhiều xã đã “xuất tướng”, đích thân chủ tịch uỷ ban hoặc chủ nhiệm hợp tác xã khăn gói lên miền ngược mua sắn, thuê xe chở về. Mỗi cân sắn chi phí về tới nhà tính ra chỉ mất hào rưỡi, hai hào nên bà con những xã đã mua được sắn mang về đều rất phấn khởi. Một miếng khi đói bằng một gói khi no, ai lại không hởi lòng hởi dạ.

Vậy mà xã Tiên Trung vẫn chưa động tĩnh gì. Chủ tịch Thuật nhận giấy giới thiệu của huyện mấy ngày nay, vẫn đút túi, chỉ chờ tìm được người dẫn đầu đoàn đi mua sắn là đưa ra. Nhưng vẫn chưa tìm được. Bí thư Sa không thể đi được rồi, vì vừa mổ dạ dầy, mới lại tuổi cũng đã cao, năm nay 64, ngồi tàu xe thì được, nhưng lên đến trên ấy còn phải trèo đèo, lội suối vào từng bản, đến từng nhà, thậm chí ra tận ngoài đồi nương mới mua được sắn, rồi lại còn đào bới, khuân vác, thuê xe cộ chuyên chở. Ối giời, của một đồng công một nén, mua được xe sắn về đến nhà đâu phải dễ. Thế nên không thể bạ ai cử người ấy đi được, phải có người tin cậy, làm việc có trách nhiệm đã đành, lại còn phải biết ít nhiều đường sá miền ngược mới dễ dàng đi lại, mua bán. Nhưng cử ai đi bây giờ cũng khó. Chú Lận không thể đi được rồi. Đã giở công trình gia tộc ra mà vắng chú ấy, ai là người trông nom công việc hàng ngày. Vả lại chú ấy còn là chân chạy, vắng nửa ngày một buổi còn được, chứ hàng chục ngày, có khi đến cả tháng, thì khó có người thay được.

Thuật họp trên huyện về thẳng nhà, vất tệch cái xe đạp ngoài hiên, vào bàn ngồi, rót đầy ca nước chè xanh nguội ngắt trong cái siêu dưới chân bàn tu một hơi hết. Rồi cứ thế ngồi thừ ra. Ban sáng ở huyện, ông Hưởng chủ trì cuộc họp kiểm điểm việc khắc phục hậu quả bão lốc, không phê bình, nhưng lại bắt bẻ: “Tiên Trung không cần đi mua sắn nữa thì yêu cầu đồng chí Thuật đưa lại giấy giới thiệu, để huyện cấp cho xã khác. Chứ không thể giữ mãi giấy giới thiệu lưu không thế được đâu”. Đúng là giấy giới thiệu đã có chữ ký và con dấu của uỷ ban huyện, chỉ chưa có họ tên người mang giấy, mà để lại lâu, nếu mất thì chí nguy. Nhưng Thuật chỉ biết im lặng, không nói được câu nào. Bụng đã nghĩ, hay là hoãn công trình gia tộc lại, để mùa màng xong, thóc lúa dư dả hẵng làm. Nhưng lại nhớ lời em rể dặn cái sáng Thuật đi cùng Xuê vào phòng Trường, gặp đúng lúc cuộc tình sét đánh giữa Trường và Hà vừa xong. Trước khi nhắc Thuật nhớ qua chỗ cô Hà bên mua bán huyện lấy đôi lốp xe đạp về mà thay, chú em rể quý hoá còn dặn đi dặn lại ông anh vợ: “Bác đã có ý định lập sinh phần gia tộc, em hoàn toàn ủng hộ. Nhưng phải làm khẩn trương, bác ạ!”. Làm khẩn trương. Đúng quá rồi. Nhân bảo như thần bảo. Hơn nữa, chú ấy lại đứng đầu cả huyện, sao còn tính toán hớ hênh được. Lúc này đang là thời cơ thuận lợi. Trong nhà, mình là trưởng, kinh tế có, chức quyền có, tuy chưa đứng đầu xã, vì ông Sa dẫu đã 64 tuổi vẫn còn hám chức bí thư, chưa chịu nghỉ hưu. Nhưng lại là người đứng đầu chính quyền, mọi việc của xã, từ đất đai công thổ, thuế má, đến sinh tử, đi đứng, nhất nhất đều phải qua tay chủ tịch ký mới xong. Chưa kể chú Lận cũng đang là chủ nhiệm hợp tác, nắm toàn bộ kinh tế nông nghiệp của xã. Dưới thế. Còn trên. Tiếng là em, nhưng vợ chú Trường lại là con gái út, được ông bà nuông chiều từ bé, cô ấy được người, lại được cả nết, bảo gì chồng chả nghe. Thời buổi này, mười anh cán bộ, nhân viên nhà nước thì chín anh sợ vợ một vành. Bởi chẳng mấy anh không có tật. Mà đã có tật thì hay giật mình. Vợ chỉ hơi làm mình làm mẩy một tý, ghen bóng ghen gió một tý, là đã són đái ra quần. Không, nó mà đến tận cơ quan làm ầm ĩ lên thì chỉ có ngồi kiểm điểm cả tháng không xong. Nhẹ cũng bị phê bình, cảnh cáo ghi lý lịch. Nặng có khi còn mất đảng, mất chức, phải về vườn nữa ấy chứ. Vậy thì một khi chồng cô Ngấn đã nghe theo lòi vợ, thì gì chứ cái sinh phần gia tộc bên ngoại có đáng là bao đối với một vị đứng đầu chính quyền huyện. Đúng là thời cơ có một không hai, trên dưới đều cánh hẩu cả. Còn công sá thì giữa lúc đói kém này, chỉ ới một tiếng có ối người làm. Chứ lại không. Đi đào mai cuốc đất cơm ngày hai bữa, dẫu không công sá gì cũng còn bằng mấy ở nhà bữa cháo, bữa cơm không có mà ăn. Việc thổ mộc xưa nay muốn đỡ tốn kém, bao giờ người ta chả giở ra vào kỳ cơ nhỡ. Thế nên chú Trường chú ấy khuyên làm khẩn trương đi là đúng. Cần phải khẩn trương, khẩn trương nữa!

Thế là Thuật về, ráo riết chuẩn bị lập sinh phần.

Sau hôm ở chỗ Trường về vài ngày, trong một buổi hội ý

thường vụ đảng uỷ xã, mà thường vụ nào nhiều nhặn gì, chỉ