! - Mẹ lầu bầu - Đứa thì điên, đứa thì dở người! Thế này thì làm sao mà sống được?

Mẹ cúi xuống, đặt đứa con chị Năm dưới đất rồi đi vào trong nhà. Đứa bé khóc oe oe, mẹ không thèm ngoảnh lại. Mẹ đá thằng Tư Mã Lương đang đứng bên cửa, phát đánh bốp vào đầu Sa Tảo Hoa.

- Chúng mày là những của nợ? Sao không chết cả đi!

Rủa xong, mẹ đi vào buồng ngủ, đóng cửa đánh sầm, tôi nghe thấy tiếng đồ đạc loảng xoảng. Và cuối cùng là một tiếng bịch nặng nề như bao lương thực bị rớt, tôi đoán rằng đó là tiếng bà Lã nằm vật trên giường sau khi trút hết cơn điên. Tôi không trông thấy cái dáng mẹ nằm trên giường, nhưng hai tay dang rộng, bàn tay xương xầu tấy đỏ, đầy những vết nứt nẻ. Bên tay trái là đứa con của Lãnh Đệ rất có thể bị câm, bên tay phải là hai đứa con xinh đẹp điên điên khùng khùng của chị Chiêu Đệ. ánh trăng chiếu trên đôi môi nhọt nhạt của mẹ, đôi vú mệt mỏi nằm bẹp trên xương ngực. Bên cạnh mẹ, chỗ đứa con gái nhà Tư Mã, vốn là chỗ của tôi, nhưng giờ đây bà Lã nằm dạng hai chân, nên chỗ đó đã bị lấn chiếm.

Ngoài sân, trên lối đi còn thấp hơn cả hai bên, đứa con bọc trong chiếc áo quân phục cũ của chị Phán Đệ, khóe ngằn ngặt. Không ai hỏi một câu. Mẹ đẻ ra nó là Phán Đệ hùng hổ nói qua cửa sổ buồng mẹ:

- Mẹ phải nuôi nó hộ con, con và Lỗ Lập Nhân sớm muộn sẽ trở về!

Mẹ đấm xuống chiếu, gầm lên:

- Nuôi hộ mày hả? Tao thì vứt nó, cái đứa con hoang của mày ấy, xuống sông cho ba ba nó ăn quẳng xuống giếng cho ếch nhái nó đớp, quẳng vào chuồng phân cho giòi bọ nó đục!

- Tùy mẹ - Chị Phán Đệ nói - Dù sao nó là con của con, mà con lại là con của mẹ, suy cho cùng, mẹ vẫn có trách nhiệm!

Nói xong, Phán Đệ toàn thân run bắn, cúi nhìn đứa con trên lối đi rồi loạng choạng chạy ra cổng. Khi chạy qua chái tây thông với gian giữa, chị vấp phải ngưỡng cửa ngã chúi. Cái vấp đau nhưng chị lồm cồm bò dậy, hai tay ôm chặt cặp vú bị thương, chửi vọng vào chái tây:

- Đồ đĩ, hãy đợi đấy?

Lai Đệ trong chái tây cuối khúc khích. Trong bóng tối, tôi đưa tay sờ vú chị, chị nhổ nước bọt vào mặt tôi rồi bỏ đi. Sáng sớm hôm sau, chúng tôi thấy mẹ đang huấn luyện con dê trắng cho con chị Phán Đệ nằm ngửa trong cái sọt mà bú.

Những buổi sáng mùa xuân năm một nghìn chín trăm bốn mươi sáu, quang cảnh trong sân nhà Thượng Quan náo nức chết cười. Mặt trời chưa lên, ánh sáng ban mai bàng bạc. Lúc này thôn xóm còn đang ngủ, chim én còn đang nói mê trong tổ, những con dế còn đang gảy đàn trong hang ấm sau bếp, trâu bò nhai lại bên máng cỏ, Tư Mã Khố đang ngáy trong nách chị Hai... thì mẹ đã thức dậy, rên rỉ xoa bóp những ngón tay đau nhức rồi mò mẫm tìm áo khoác, vất vả gập cánh tay tê dại cài khuy nách. Xong xuôi, mẹ ngáp dài, xoa mặt, mở mắt, thò chân xuống giường tìm giày. Tìm thấy giày, mẹ xuống giường, người lắc lư, lại ngáp một cái nữa, cúi xuống kéo gót giày để xỏ chân vào, ngồi xuống ghế đẩu, đưa mắt nhìn một lượt những khuôn mặt chúng sinh. Rồi mẹ ra sân lấy gáo múc nước từ ang vào chậu. òa, một gáo, òa, hai gáo, mỗi lần đều bốn gáo, đôi khi năm gáo. Rồi mẹ bê chậu nước đến chuồng, cho dê uống nước. Năm con dê cái, ba đen hai trắng, mặt dài ngoẵng, sừng cong như lưỡi liềm, cằm dài có râu dài. Chúng chụm đầu vào nhau, uống nước soàm soạp trong chậu. Mẹ cầm chổi vun phân dê lại rồi quét hết vào chuồng, xúc đất ngoài ngõ trải đều lên, lấy lược gỗ chải lông cho lũ dê. Trở lại lấy nước rửa thật sạch vú cho từng con. Lũ dê khoan khoái kêu be be. Lúc này, mặt trời đã nhô lên đỉnh núi, ánh hồng và ánh đỏ đuổi sạch màu bàng bạc của sớm mai. Mẹ trở vào nhà cọ chảo, đổ nước vào, lớn tiếng gọi:

- Niệm Đệ, Niệm Đệ, dậy đi!

Mẹ đổ kê và đậu xanh vào chảo, khuấy đều, cuối cùng bỏ thêm một nắm đậu vàng, lại khuấy. Đậy nắp chảo, cho củi vào lò, đánh diêm, mùi lưu huỳnh, bà nội mắt trắng đã ngồi trong nói, mẹ than thở. Lách tách, cây đậu đang cháy, mùi thơm xộc vào mũi. Tạch, một hạt đậu còn sót, nổ trong ngọn lửa

- Niệm Đệ đã dậy chưa?

Tư Mã Lương mắt nhắm mắt mở từ căn buồng phía đông đi ra sân, ra nhà xí ống khói tỏa khói xanh. Niệm Đệ đang ở sân, thùng chạm nhau lịch kịch, chị sắp ra sông lấy nước. Be, dê kêu? Oa, Lỗ Thắng Lợi khóc! Tư Mã Phượng, Tư Mã Hoàng thì thầm. Hai con trai của Tiên Chim ậm ọe. Tiên Chim lười nhác đi ra cổng. Lai Đệ chải đầu bên cửa sổ. Đàn ngựa hí vang trong ngõ, đó là đám kỵ binh cho ngựa ra sông uống nước. Đàn la đi ngang qua ngõ, chúng ra sông uống nước trở về. Chuông xe đạp kính cong, trung đội xe đạp đang luyện tập. Mẹ sai Tư Mã Lương:

- Cháu đun bếp cho bà!

- Kim Đồng, dậy đi, dậy ra sông rửa mặt!

Mẹ bê năm cái sọt đan bằng nhành liễu như hình cái ghế ra, đặt năm đứa trẻ xuống ghế, ở tư thế nằm ngửa. Mẹ ra lệnh cho Sa Tảo Hoa:

- Thả đàn dê ra!

Sa Tảo Hoa chạy con cón, hai chân khẳng khiu, tóc rối bù, mắt mọng vì ngái ngủ, bước vào chuồng dê. Lũ dê lắc sừng tỏ vẻ thân thiện, thè lưỡi liếm đất bám trên gối nó.

Nó nắm tay đấm yêu lên đầu con dê, mắng:

- Đồ cộc đuôi!

Nó tháo bỏ thùng chạc ở cổ dê, vỗ tai dê, nói:

- Đi ra, mày là của Lỗ Thắng Lợi!

Con dê của Lỗ Thắng Lợi vui vẻ vẫy đuôi nhanh nhẹn g