những người cô đã từng gặp trong cuộc đời, đều trở thành suối nguồn bất tận cho cô sáng tác.

Đối với rất nhiều người, thời điểm đầu năm 1943 vẫn là tiết xuân lạnh lẽo. Nhưng thế giới của Trương Ái Linh lại là trăm hoa đua nở. Cô là một người cực kỳ tinh tế tỉ mỉ, nghiên cứu và tạo ra thị hiếu của những người thị dân bình thường. Cô biết, những người cư trú ở Bến Thượng hải này thích đọc loại văn chương gì; cô biết, dưới ánh nắng mặt trời kia không có thứ gì là không rực rỡ và tươi mới. Thế nhưng, những chuyện cũ đó, rơi rớt lại trong góc nhỏ của lịch sử, có bao nhiêu người bằng lòng khai quật? Mà Trương Ái Linh là một người sưu tầm, sắp xếp, biên soạn những câu chuyện này, bày trên mặt bàn của năm tháng, để cho chúng sinh cùng đọc.

Chương mở đầu tiểu thuyết Vụn trầm hương, cô viết: “Xin bạn hãy tìm một chiếc lư hương bằng đồng gia truyền loang lổ gỉ xanh, châm một nén trầm hương, nghe tôi kể một câu chuyện Hương Cảng trước lúc chiến tranh. Bạn đốt xong nén trầm hương này, câu chuyện của tôi cũng kết thúc”. Phong cách độc đáo như thế, câu chuyện còn chưa bắt đàu, đã thu hút độc giả. Làn khói trầm hương lượn vòng ấy, khiến biết bao độc giả hồn say trong mộng.

Về sau, những sáng tác của Trương Ái Linh như hoa trĩu cành, liên tiếp bừng nở. Những truyện ngắn đã được đăng báo của cô gồm có Mối tình khuynh thành, Cái gông vàng, Ngói lưu ly, Phong tỏa, Hoa hồng nhung và hoa hồng bạch…, tản văn có Tản kịch, Canh y ký, Tẫn dư lục, Viêm Anh ngữ lục… Rất khó để tin rằng, chỉ trong một thời gian ngắn, Trương Ái Linh đã sáng tác ra rất nhiều áng văn kỳ diệu đến thế. Văn chương của cô giúp những con người đắm chìm trong nỗi sầu muộn tìm được một nơi để gửi gắm. Đúng như Kha Linh đã nói: “Trương Ái Linh đã mau chóng lên đỉnh cao chói lọi trên con đường sáng tác, trong chớp mắt đã nổi tiếng khắp Thượng Hải”.

Đây chính là Trương Ái Linh thiên tài. Tài năng của cô giống như một dòng sông băng bị nứt vỡ, trong giây phút nào đó, ào ào tuôn chảy, vượt muôn nghìn dặm. Phật nói, phổ độ chúng sinh. Phương thức độ cho người của mỗi người đều khác nhau, và phương thức của người đọc độ hóa cũng không giống nhau. Trương Ái Linh dùng văn chương để độ hóa cho người, đồng thời cũng là độ hóa cho chính mình. Đây chính là siêu độ về mặt tư tưởng, cũng là sự cứu rỗi cho vô vàn linh hồn cô đơn.

Trong văn chương của Trương Ái Linh, thường phát ra tiếng thở dài thấu tận tim gan. Rất nhiều người cho rằng, cô là một người già lão luyện nhân tình, nhưng không biết rằng, cô mới chỉ đang ở cái tuổi thanh xuân phơi phới. Truyện ngắn Mối tình khuynh thành của cô đã làm rung động muôn vàn độc giả. “Anh chẳng qua chỉ là người đàn ông ích kỷ, cô chẳng qua chỉ là người đàn bà ích kỷ. Trong thời đại chiến tranh loạn lạc này, không có nơi nào dung túng cho những kẻ theo chủ nghĩa cá nhân, nhưng dầu sao cũng có chỗ dung thân cho đôi vợ chồng bình thường này”.

Hoa hồng nhung và hoa hồng bạch của cô lại kể hết nỗi lòng tâm sự của biết bao người: “Lấy được đóa hồng nhung, lầu dần, sắc đỏ sẽ biến thành vệt máu muỗi trên tường, sắc trắng vẫn mãi là ‘đầu giường ánh trăng sáng’; lấy được đóa hồng bạch, màu trắng sẽ thành hạt cơm dính trên quần áo, màu đỏ lại là vệt dấu yêu thương thắm đỏ trong tim”. (Trần Trúc Ly dịch)

Bấy giờ, Trương Ái Linh đã sớm thoát ly khỏi cái vầng hào quang tuyệt đẹp sau gia tộc đó, cô trở thành một thị dân tự kiếm cơm ăn, hưởng thụ sự ấm áp và nhàn nhã mà mình tự mang lại. Cô để văn chương đi tới nơi sâu nhất của hồng trần, còn trong cuộc sống thực lại bắt đầu giữ khoảng cách với mọi người. Cho nên, dù văn chương của Trương Ái Linh khiến người ta nếm trải được mùi vị khói lửa, nhưng cô lại đem đến cho độc giả một cảm giác mỹ nhân thần bí như hoa cách một làn mây. Không ai có thể trực tiếp nhìn thẳng vào nội tâm của cô, bạn ngỡ rằng đi dạo trong lòng người, nhất định sẽ có một người là cô, nhưng thực ra người ấy lại xa xôi tới mức không thể nào với kịp.

Trương Ái Linh dùng phong thái cao ngạo cô độc cách biệt thế gian để đứng riêng một mình trên đỉnh cao của văn đàn Thượng Hải. Trong dòng Ngân Hà tịch liêu, cô là một vầng trăng, kiêu hãnh và cô độc tỏa sáng giữa vạn vì sao. Trên văn đàn đương thời, còn có mấy nữ tác gia cũng là những vì sao sáng chói, đó chính là Tô Thanh, Phan Liễu Đại và Quan Lộ. Họ được phong làm “Văn đàn tứ đại tài nữ”, phổ biến khắp Bến Thượng Hải. Trong mấy tài nữ này, Trương Ái Linh thích nhất Tô Thanh. Cô từng nói, trong các nữ tác gia cổ đại thích nhất Lý Thanh Chiếu, cận đại thích nhất Tô Thanh. Bởi Tô Thanh có thể nắm bắt một cách vững vàng những điểm thú vị của cuộc sống, đặc điểm của Tô Thanh là “đơn thuần trong vĩ đại”, có thể viết những chuyện phổ thông nhất thành những câu chuyện rung động lòng người. Và Tô Thanh cũng rất thích Trương Ái Linh, cô ấy nói: “Tôi đọc tác phẩm của Trương Ái Linh, thấy có một sức hút lạ lùng, không đọc ngấu nghiến không được. Đọc tiếp giống như nghe một khúc nhạc thê lương u uẩn, cho dù chỉ là trích đoạn nhưng cũng đủ rung động cõi lòng…”.

Bài viết Tôi đọc Tô Thanh của T