hiếm khi nghĩ đến chuyện kết hôn. Nhưng Anh Đệ lại ly hôn với tôi, nên tôi và Trương Ái Linh mới lấy nhau. Năm đó tôi ba mươi tám tuổi, cô ấy hai mươi bốn tuổi. Vì không muốn thời cuộc biến dộng sau này làm liên lụy đến cô ấy, nên tôi không tổ chức nghi lễ sang trọng, mà chỉ viết giấy kết hôn làm chứng, viết rằng: ‘Hồ Lan Thành – Trương Ái Linh ký kết trọn đời, kết làm chồng vợ, nguyện khiến năm tháng tĩnh lặng, kiếp này bình yên’. Hai câu trên là Trương Ái Linh soạn, hai câu dưới là tôi soạn, bên cạnh viết Viêm Anh là người làm chứng”.

Đây là nguyên văn lời của Hồ Lan Thành, quả đúng là khi đã yêu ai đó, thì người từng cho rằng hôn nhân là phải thận trọng, lại coi đó là chuyện thường. Hồ Lan Thành nhắc đến việc ly dị với Anh Đệ, không biết cô Toàn Tuệ Văn kia thì được sắp xếp ra sao? Thế giới tình cảm của anh quá hỗn độn, đừng nói là người bên cạnh, có lẽ đến chính anh cũng chẳng thể hiểu rõ thế giới đó. Thế nhưng, dù vậy, Trương Ái Linh cũng chẳng tính toán so đo. Sự kết hợp của họ dường như là lẽ đương nhiên. Chẳng cần phí tâm sức để tranh đoạt, cũng chẳng làm hại đến ai, thậm chí đến nghi lễ cũng chẳng cần, chỉ viết giấy kết hôn mà thôi.

Rốt cuộc, Trương Ái Linh muốn gì? Kiêu ngạo như cô, lẽ nào lại chỉ muốn một danh phận suông như thế? Lại chỉ muốn một lời hứa hẹn chẳng chắc chắn như thế? Hay là cô thực sự có thể chắc chắn, cô sẽ là chốn về cuối cùng của Hồ Lan Thành? Hoặc có lẽ căn bản cô chẳng để ý đến những điều ấy. Thiên hoang địa lão xưa nay vốn chỉ là một thần thoại, còn nam nữ dưới ngòi bút của cô, đã từng có mấy ai có kết cục viên mãn? Nắm tay là một loại hình thức, bình thản nắm tay là để sau này buông tay một cách tự nhiên thoải mái.

Dẫu Trương Ái Linh tỉnh táo, nhưng cô hà tất phải lấy sự thanh bạch một đời để đổi lấy cuộc hôn nhân sai lầm này? Trong Mối tình khuynh thành cô từng viết như thế này: “Lúc tử sinh hay khi cách biệt, chẳng bỏ nhau lời quyết thệ rồi. ‘Cầm tay nàng hẹn mấy lời/ Sống bên nhau mãi đến hồi già nua’[1'>. Anh thấy đây là một bài thơ đau buồn nhất, sống chết và ly biệt, đều là việc lớn mà chúng ta không thể quyết định được. So với sức mạnh của thế giới bên ngoài, con người chúng ta rất nhỏ bé, thực sự rất nhỏ bé! Nhưng ta vẫn nói rằng: Ta sẽ mãi mãi ở bên nhau, đời này kiếp này không chia lìa – cứ như bản thân ta làm chủ được vậy!” (Trần Quang Đức dịch)

[1'> Thơ Kích cổ trong phần Bội phong, Kinh thi, bản dịch của Tạ Quang Phái.

Đúng thế, sống chết và ly biệt đều không do con người quyết định. Đường đời mênh mang, phóng tầm mắt nhìn ra xa, hết thảy đều là gió trăng tình thù chẳng thể phân biệt nổi. Người chầm chậm dạo bước tiến về phía trước, tự mình không biết tiếp sau sẽ là nơi nào. Hồ Lan Thành nói: “Tuy chúng tôi đã kết hôn, nhưng vẫn như chưa kết hôn. Tôi không muốn cuộc sống của cô ấy vì tôi mà thay đổi, dù chỉ một chút. Hai người chúng tôi nhìn thế nào cũng không giống một đôi vợ chồng, mà vẫn giống như một cặp kim đồng, ngọc nữ hơn”.

Quả đúng là chỉ có Trương Ái Linh không chịu thay đổi bản thân vì bất kỳ người nào. Dẫu đã yêu đến mức cuồng si, yêu đến mức trầm mình xuống bùn đất, nhưng với tính cách bẩm sinh của mình, cô thề chết cũng không thay đổi. Chính một Trương Ái Linh như thế, đã khiến Hồ Lan Thành lần nữa nhìn thấy bản thân và vạn vật trời đất từ trên người cô. Không đơn điệu như trước đây, nhìn núi là núi, nhìn sông là sông, mà là một loại nhận thức thấu triệt và sáng tỏ hơn. Nếu không có Trương Ái Linh, sau này Hồ Lan Thành cũng không thể viết nên áng văn Sơn hà tuế nguyệt như thế.

Hồ Lan Thành nói: “Trương Ái Linh là hoa soi bóng nước thời Dân Quốc. Đọc văn chương của cô ấy, sẽ cảm thấy cái gì cô ấy cũng biết, thực ra kinh nghiệm về thế sự của cô ấy rất ít, dường như tất cả những gì của thời đại này đều tự tìm đến giao lưu với cô ấy, giống như hoa rơi tay áo, lá rụng trong đầm”. Còn Trương Ái Linh lại cực kỳ tôn trọng vạn vật trên thế gian này. Cô không phải là một cô gái ghét đời ganh thế. Cô nói: “Những thứ hiện đại dẫu có muôn vàn kiểu dáng khác nhau, thì rốt cuộc nó vẫn là của chúng ta, thân thuộc với chúng ta”.

Dẫu sóng gió cuộn trào, cũng nguyện thế sự hài hòa. Sau khi kết hôn, hai người bên nhau giống như “Chiếu hoa tiền hậu kính/ Hoa diện giao tương ánh” (Rọi hao sau trước kính/ Hoa mặt cùng rọi ánh)[2'>. Chính là cùng ở cùng tu, cùng duyên cùng tướng[3'>, cùng gặp cùng biết như thế. Hồ Lan Thành thích cùng Trương Ái Linh đọc, thảo luận sách, ở chỗ của Trương Ái Linh, những việc bình thường đều có thể trở nên mới mẻ, đáng kinh ngạc. Người xưa nói, vợ chồng hòa hợp như sắt cầm hòa tấu, Hồ Lan Thành từ khi gặp Trương Ái Linh mới có thể so dây chỉnh trục được.

[2'> Bồ Tát Man, Ôn Đình Quân, Nguyễn Chí Viễn dịch.

[3'> Nguyên văn “đồng tướng”: Là một trong lục tướng. Theo quan niệm của Phật giáo, lục tướng gồm: Tổng tướng, biệt tướng, đồng tướng, dị tướng, thành tướng, hoại tướng. Những thứ/ người có cùng tướng, thì giống như ngói gạch cột kèo cùng ở chung với nhau, không thể trái ngược nhau.

Thế nhưng, dường như cô trăm điều đều nghe theo anh