Mùa hạ ấy trong ký ức của Trình Tranh oi bức mà đằng

đẵng, đứng ở đoạn cuối cùng tăm tối mặt mày nhất của quãng đời trung học, tranh

thủ chút nhàn tản giữa bộn bề bận rộn mà ngóng ngả về cuộc sống đại học rực rỡ

sắc màu như người ta vẫn đồn đại, có chút vẻ nôn nóng của giai đoạn trước khi

thoát kén. Còn đối với Tô Vận Cẩm, ấn tượng sâu sắc nhất với cô lại chính là

những quẫy đạp cùng hoang mang ở khoảnh khắc trước khi phá kén bung ra, bởi cô

không rõ đối với một con sâu róm đã thoát khỏi lớp kén dày, thứ đang chờ đợi nó

phía trước là việc hoá cánh bướm màu hay chỉ là môt chặng đường khác ảm đạm hơn

thôi?

Tô Vận Cẩm sinh ra và lớn lên ở một huyện gần nơi phố thị, bố cô là giáo viên

dạy môn Sinh học trên huyện, mẹ cô vốn là kế toán của một xưởng dệt kim trong

thị trấn, sau này phải nghỉ việc giữa “làn sóng cải cách doanh nghiệp”, cực

chẳng đã đành phải lui về làm phụ nữ chăm lo nội trợ gia đình. Bởi sức khoẻ ông

bố không tốt, thường xuyên ra vào bệnh viện, cuộc sống của cả nhà Tô Vận Cẩm

không đến mức dư dật, thế nhưng bố mẹ luôn cưng nựng đứa con gái độc nhất là

cô, vậy nên từ nhỏ tới lớn Tô Vận Cẩm chưa từng phải chịu thiệt thòi bao giờ.

Sau khi để con gái học hết năm thứ nhất ở trường trung học mà mình giảng dạy,

bố cô chán nản với tình trạng lạc hậu của chất lượng giáo dục ở địa phương,

muốn cho ái nữ duy nhất có thể thi đỗ vào một trường đại học tốt, ông huy động

hết tất cả khoản tích cóp của một gia đình theo nghề dạy học, vận dụng mọi mối

quen biết xã giao, chuyển Vận Cẩm đến một trường cấp III trọng điểm trên tỉnh.

Tô Vận Cẩm thật khó chấp nhận sự sắp đặt này của bố mẹ: một mặt, việc chuyển

trường đồng nghĩa với việc từ lúc lọt lòng tới giờ, đây là lần đầu tiên cô phải

rời xa bố mẹ mà bước ra ngoài học hành; mặt khác, chi phí chọn trường theo học

đắt đỏ khiến cô mỗi tối trước khi đi ngủ nghĩ tới là lại thấy đau lòng. Tất

nhiên, rốt cuộc cô chẳng cưỡng lại ý bố mẹ, cũng không nhẫn tâm làm trái với

mong đợi tha thiết của họ, thế nên bắt đầu từ học kỳ mới của năm thứ hai, cô đã

trở thành học sinh chuyển tiếp của trường trung học trọng điểm trong tỉnh.

Tô Vận Cẩm đã sớm trù liệu rằng khi bước vào một môi trường mới, thoạt tiên sẽ

có cảm giác không thích nghi, thế nhưng cô không ngờ thứ cảm giác dằn vặt theo

đó xuất hiện lại sâu đậm đến thế. Thành tích của cô vốn không tệ, xếp hạng thi

cử ở trường cũ luôn quanh quẩn trong tốp mười, thế mà bài kiểm tra thứ nhất sau

khi chuyễn trường đã khiến cô lần đầu tiên cảm nhận được sự cách biệt khốc

liệt. Theo xếp hạng kết quả tổng hợp, cô xếp thứ 5 từ dưới đếm lên trong lớp.

Buổi tối hôm ấy, cô giấu mình trong chăn khóc rất lâu, hoàn toàn không có dũng

khí để hở ra cho bố mẹ biết chút xíu tin tức gì về kết quả kiểm tra. Phần lo

sợ, phần nhiều là xấu hổ, Tô Vận Cẩm cảm thấy bản thân dường như chăng còn mặt

mũi nào đối diện với bố mẹ cùng khoản tiền mồ hôi nước mắt mà họ đã tích cóp

bao nhiêu năm trời, càng không có mặt mũi nào đối diện với chính mình. Đến tận

ngày hôm sau lên lớp học, cô vẫn còn cảm thấy trong ánh mắt bạn bè nhìn cô có

cả thái độ khinh khi đặc biệt dành cho học sinh yếu kém, cái biển đề “học sinh

chuyển trường xếp thứ 5 từ dưới đếm lên” nặng nề quá, cô bị đè tới mức chẳng

thể ngóc đầu dậy.

Những ngày tiếp theo tất nhiên là tự biết xấu hổ mà nỗ lực vươn lên, kiên trì

gắng sức, có điều thực tế lại chẳng chiều lòng người, bất kể cố gắng ra sao, Tô

Vận Cẩm rốt cuộc vẫn không gặp được cơ hội rửa sạch nỗi hổ thẹn. Tuy rằng những

lần thi cử về sau cô không còn nằm trong nhóm bét nhất, thế nhưng đến tận hết

năm thứ hai, trong lớp học gồm hơn sáu mươi con người, kết quả của cô vẫn chưa

một lần lọt vào nhóm ba mươi học sinh đạt điểm cao nhất. Dần dà, cô cũng bắt

đầu tin rằng việc bố mẹ cô trông mong con gái hoá phượng hoàng, dồn dạnh hết

thảy cho cô chuyển trường hoàn toàn là một sai lầm, có lẽ cô vốn chẳng phải một

đứa con thông minh gì cho cam.

Khi ấy, năm học thứ hai kết thúc, cũng là lúc mọi người phải đối mặt với việc

lựa chọn giữa ban Tự nhiên và Xã hội. Thành tích môn Ngữ Văn của Tô Vận Cẩm

không tệ, nhưng lịch sử thì cực tồi, Vật Lý vốn là môn học cô yêu thích, thế

nhưng Toán với Hoá kết quả đếu không cao, Anh ngũ, Chính trị lại chỉ tầm tầm,

vậy nên giữa hai ban Tự nhiên – Xã hội cô cũng phải phân vân hồi lâu.

Đang ở ranh giới ngả nghiêng bất định giữa Tự nhiên và Xã hội thì một hôm, giờ

tan học, Tô Vận Cẩm bước qua lối nhỏ đứng đầy các nam sinh nơi cửa lớp, cúi đầu

nhằm thẳng hướng nhà vệ sinh ở cuối lối đi, bỗng đâu một câu nói theo gió lột

vào tai cô: “… Vớ vẩn, tôi đương nhiên là chọn ban Tự nhiên rồi, ai mà không

biết chỉ có đám con gái vùi đầu học gạo với lũ học sinh yếu kém không giãy giụa

gì được mới chọn ban Xã hội thôi …”. Tiếp sau đó là tràng cười rộ đầy huênh

hoang của mấy cậu nam sinh.

Tô Vận Cẩm cảm giác trong đầu vang lên một tiếng “đùng” chát chúa, máu khắp

người dồn hết lên mặt. Thực ra, làm gì mà cô không biết những người đang chuyện

trò và cười cợt kia đâu phải nhắm vào