một cuộc đời khá dài. Về mặt này tôi thấy mừng cho bà. Và, vì mẹ chồng tôi đã mất, tôi trở thành người đàn bà đứng đầu trong nhà, mặc dù chồng tôi vẫn chưa về. Bây giờ, các cô em dâu sẽ phải trả lời tôi. Họ cần giữ lấy ân huệ của tôi để được sự đối xử tử tế. Vì những người thiếp đã chết hết cả, tôi chờ đợi mọi chuyện trở nên yên ổn hơn, vì tôi thấy rõ một điều: sẽ không còn một người thiếp nào nữa dưới mái nhà này.

Như mấy người hầu linh cảm thấy từ trước, dịch bệnh đã rời khỏi huyện. Chúng tôi mở tung các cánh cửa ra và cầm lấy những hàng hóa dự trữ. Trong gia đình tôi, chúng tôi đã mất mẹ chồng tôi, cậu em thứ ba và cả gia đình cậu ấy, cùng mấy người thiếp. Các cậu em trai thứ hai và thứ tư vẫn còn sống, gia đình họ cũng vậy. Ở nhà bố mẹ tôi, bố tôi và mẹ tôi đều đã chết. Đương nhiên tôi thấy ân hận vì đã không ở lại với họ lâu hơn trong lần về thăm nhà cuối cùng, nhưng bố tôi và tôi đã trở nên xa cách kể từ sau khi tôi bị bó chân, còn quan hệ giữa mẹ tôi và tôi sau vụ tranh cãi chuyện bà đã nói dối tôi về Tuyết Hoa đã vĩnh viễn thay đổi. Là một người con gái đã đi lấy chồng, tôi chỉ phải để tang bố mẹ mình một năm. Tôi cố gắng kính trọng người mẹ tính khỉ của tôi vì những gì bà đã làm với tôi và cho tôi, nhưng tôi không thấy đau lòng thương tiếc gì cả.

Nhìn chung, chúng tôi khá may mắn. Chú Lữ và tôi không bao giờ nói chuyện với nhau. Thế là không đứng đắn. Nhưng khi chú đi ra khỏi phòng, chú không còn là một ông chú hòa nhã sống cuộc đời nhàn nhã suốt những năm tháng về hưu. Ông rèn giũa con trai tôi nghiêm khắc, tập trung, và tận tâm đến mức chúng tôi không bao giờ còn phải thuê thầy bên ngoài nữa. Con trai tôi chưa bao giờ nhác học, được khuyến khích vì vinh quang lớn lao nhất của cuộc đời mình là yết tên trên bảng vàng và tận hưởng đêm tân hôn. Trong quãng đời đầu tiên, nó sẽ thực hiện vai trò của một đứa con hiếu thảo; nhưng sau này, nó sẽ bật lên khỏi sự tăm tối của vùng quê nhỏ bé này để đạt được cái danh vọng lẫy lừng được mọi người dân Trung Hoa biết đến.

Nhưng trước khi những chuyện đó xảy ra thì chồng tôi trở về. Tôi không thể dù chỉ là để bắt đầu giải thích sự nhẹ nhõm mà tôi cảm thấy được khi tôi trông thấy chiếc kiệu của anh vào tới lộ chính, theo sau là cả một đoàn xe bò chở đầy những bao tải muối và các loại hàng hóa khác. Mọi chuyện khiến tôi lo lắng và than khóc đã không - hay ít nhất là chưa - xảy ra với tôi. Tôi ào ra, sung sướng thấy mọi phụ nữ ở Thông Khẩu đều hiện diện trong khi những người đàn ông dỡ hàng hóa trên xe xuống. Mọi người đều bật khóc, trút hết tất cả những gánh nặng, sợ hãi và đau khổ mà chúng tôi đã phải chịu đựng bao lâu nay. Đối với tôi - với tất cả chúng tôi - chồng tôi là dấu hiệu tốt lành đầu tiên mà tất cả chúng tôi từng được thấy trong những ngày tháng vừa qua.

Muối được bán khắp huyện cho những con người cùng quẫn nhưng vẫn chân thành biết ơn. Muối bán với giá khá cao nên chúng tôi không còn phải lo lắng về tiền bạc nữa. Chúng tôi đóng thuế. Chúng tôi mua lại những mảnh ruộng phải bán đi trước kia. Gia đình họ Lữ khôi phục lại địa vị cao sang và phồn thịnh. Mùa màng năm đó bội thu, khiến mùa thu lễ hội càng tưng bừng. Sống sót qua những ngày đen tối, chúng tôi không thể nhẹ nhõm hơn được nữa. Bố chồng tôi mướn những người thợ thủ công đến Thông Khẩu sơn vẽ những trụ ngạch làm thêm bên dưới mái hiên để nói về sự thịnh vượng và may mắn của gia đình chúng tôi với các láng giềng hay bất kỳ ai đến thăm thôn chúng tôi sau này. Giờ đây tôi có thể ra ngoài để nhìn ngắm: chồng tôi khoác chiếc áo choàng lên thuyền đi xuôi xuống hạ lưu, những cuộc trao đổi mua bán của anh với các lái buôn ở Quế Lâm, đám phụ nữ trong gia đình tôi mặc áo choàng thướt tha và thêu thùa trong khi chờ đợi, và chuyến trở về vui vẻ của chồng tôi.

Mọi chuyện đã xảy ra đều được vẽ lại dưới mái hiên, chỉ thêm bức chân dung của bố chồng tôi. Trên các trụ ngạch, ông ngồi trên một chiếc ghế lưng cao, quan sát mọi thứ ông sở hữu và trông thật kiêu hãnh, nhưng thật ra ông đã mất vợ và không còn lòng dạ nào mà để tâm đến những thứ trần tục nữa. Vào một ngày nọ, ông đã ra đi lặng lẽ trong khi đang tản bộ trên cánh đồng. Bổn phận đầu tiên của chúng tôi là phải tổ chức một đám tang lớn nhất xưa nay trong huyện. Bố chồng tôi được đặt trong linh cữu và để bên ngoài năm ngày. Với khả năng tài chính hiện giờ, chúng tôi mời ban nhạc, suốt cả ngày lẫn đêm. Mọi người quanh huyện đều đến để khấu đầu trước linh cữu. Họ mang đến những món quà phúng viếng bằng tiền để trong phong bì màu trắng, những dải lụa, những cuộn giấy uốn lượn dòng chữ viết của đàn ông ca ngợi bố chồng tôi. Các em trai chồng tôi và vợ của chúng quỳ gối đi đưa bố chồng tôi ra mộ. Mọi người ở Thông Khẩu và những người từ các thôn bên đi bộ theo sau chúng tôi. Trong bộ đồ tang, chúng tôi hợp thành một dòng sông trắng xóa nhích từng bước đi qua những cánh đồng xanh bát ngát. Cứ đi được bảy bước, mọi người lại khấu đầu. Ngôi mộ cách thôn chúng tôi một cây số, nên bạn cứ tưởng tượng xem chúng tôi phải dừng lại bao nhiêu lần trên con đường lởm ch