cứ vây bè kéo cánh, mười con tôm co vào lòng cả mười thì chỉ chết dân

thôi, bác ạ! Ai đời, có bao nhiêu đất mật điền ven đường cái đều căng dây cắm

cọc dành lại để lập thị trấn, thị tứ. Nhưng thị trấn, thị tứ đâu không thấy,

chỉ thấy cán bộ, rồi con cháu, anh em cán bộ lập thổ cư, xây nhà thì có. Người

ngoài có ai lọt vào đấy được cũng mỗi suất đất mất tiền triệu, mà cũng chỉ toàn

con ông cháu cha, có máu mặt mới lọt vào được, chứ những người đầu không chằng

chân không chốc như chúng em, đừng hòng. Thế nên trên phải thế nào, chứ cứ để

thế này, nông dân chúng em chả mấy mà hết đất cày cấy, bác ạ!

Ông Mải chêm lời

Túc:

- Không hết thì

cũng chả còn chỗ nào ra hồn, bao nhiêu mật điền gần đường, tiện nước không

chóng thì chầy cũng biến dạng hết. Có còn là chỉ còn những cánh đồng xa, ruộng

trũng, chó ăn đá gà ăn sỏi, chứ ruộng màu mỡ thì làm sao còn. Trước còn dấm

dúi, chứ giờ thường vụ đảng uỷ xã ra hẳn nghị quyết cấp đất làm nhà, thì rồi

chả mấy mà hết ruộng đất màu mỡ, tiện lợi canh tác.

Cải từ nãy vẫn

ngồi trầm ngâm nghe hết Túc lại đến ông Mải, như đã vào mạch, nói tuột những

điều mà có lẽ bấy lâu vẫn giấu kín trong lòng, hay ít nhất cũng một, hai lần

nói ra nhưng chẳng thấu đến đâu nên chán, giờ mới gặp người cần biết, cần nghe.

Cải lặng lẽ ngồi nghe, đến khi ông Mải nói thường vụ đảng uỷ xã ra hẳn một nghị

quyết cấp đất làm nhà, thì anh bỗng giật mình sửng sốt:

- Sao thường vụ

đảng uỷ lại ra nghị quyết cho cấp đất làm nhà là thế nào?

Cải ngẩng nhìn

ông Mải. Ông cụ vãn ngồi xếp bằng trên hiên, một tay đặt cây nan tre già nổi

màu vàng óng lên ngón tay trỏ bên trái, tay phải cầm con dao rựa nước thép nổi

màu xanh, còn lưỡi dao lại vẹt một vệt dài trắng loá, nhìn cũng biết con rựa

sắc chỉ dùng vào việc vót nan. Ông không làm nghề đan lát, nhưng nhà có bờ tre

nên cũng biết đan rổ rá dần sàng, những khi nông nhàn vẫn thường chặt cây tre,

đan cái rổ, cái sảo nhà dùng, hoặc cho anh em họ mạc. Với lại, người già có cái

việc nhẹ nhàng như thế này mà làm, cũng đỡ buồn bã tay chân. Ông vẫn chăm chú

cúi xuống cái nan tre đang vót dở trên tay, tuồng như không nghe thấy câu nói

đầy bực bội buột ra từ Cải. Thì đã thấy Túc từ chỗ hiên không có chiếu đứng dậy

đi lại, đặt chiếc chén vào khay, rồi đến ngồi xuống chỗ chiếu cạnh ông Mải, nói

nhát gừng:

- Có ra nghị

quyết thì nhỡ sau này cấp trên về kiểm tra, có sai cũng không thể quy vào ai.

Việc cho đất đã được tập thể thường vụ quyết định cơ mà. Tập thể làm thì tập

thể chịu, chứ riêng ai đâu. Chẳng lẽ lại kỷ luật cả tập thể thường vụ đảng uỷ.

Thôi thì huề cả làng. Ai chả nói, chứ anh em ông Thuật, ông Lận còn thiếu gì

khôn ngoan, lọc lõi mà chịu nước hớ.

- Thế còn ông Sa,

bí thư đảng uỷ xã, cũng vào hùa với mấy người kia à? - Cải hỏi cắt ngang.

Túc thủng thẳng

bảo:

- Vào hùa thì

chưa chắc đâu bác ạ, vì ông Sa cũng không phải tay vừa, chính bữa thịt chó cái

đêm kéo xong pháo lên đường cái mà em vừa nói, là do ông Sa nóng nảy đập chết

con chó nhà chú em, nhỉ ông nhỉ, chứ nhu mì gì đâu. Nhưng lép vế thì hẳn rồi.

Vì thường vụ có ba người, thì hai là anh em nhà Thuật, chỉ còn một mình ông Sa,

sao lại không lép vế. Thế nên có người bảo, thường vụ đảng uỷ xã bây giờ nên

gọi là “thường vụ nhà ông Thuật” mới đúng. Còn đảng uỷ thì, có bảy chấp hành

khoá này, bên Phương Trì bốn, nếu kể cả tay Sinh, xã đội nữa, thì ba là anh em

ông Thuật, còn Phương La một ông Sa, chỉ còn lại hai người thì Phương Trà này

một, là thằng Sủng con nhà Sũng, nhưng cũng chỉ được làm cái chân văn hoá thông

tin, kém xa ngoài Phương Lưu chỉ có một dúm người như cái trại lẻ mà họ cũng

được một đảng uỷ viên, lại giữ chức phó chủ tịch phụ trách công an xã, mới oách

chứ!

Cái tay Túc này,

trông củ mỉ cù mì, lúc mới đến thấy nhà ông Mải có khách còn ngượng ngùng bẽn

lẽn, thế mà vừa nghe thủng câu chuyện đã vanh vách thông tỏ ngõ ngàng bao nhiêu

là chuyện trong làng ngoài xã. Cải ngồi nghe mà bần thần cả người, anh cố sắp

xếp lại câu chuyện cho có đầu có đuôi, nhưng chỉ càng thêm rối tung rối mù, chứ

không thể lần ra nút thắt. Có điều, Cải đã mơ màng nhận ra tình hình ở xã Tiên

Trung đang có nhiều phức tạp, nếu không sớm giải quyết sẽ làm dân chán lản, mất

lòng tin vào đảng bộ xã. Cải buột hỏi một câu lửng lơ, không biết là hỏi Túc

hay ông Mải, hoặc chính mình:

- Không hiểu anh

Trường có biết những chuyện ở dưới này?

Túc nói lấp lửng:

- Em nghĩ là ông

ấy có biết, vì tháng nào chả về thăm bà mẹ vợ đang ở với vợ chồng ông Thuật bên

Phương Trì. Nhưng biết là một chuyện, can ngăn hay không lại là chuyện khác.

Cứ để cái tay xã

viên bất mãn này kể tội mấy ông cán bộ xã thì chẳng biết đến bao giờ mới hả cơn

giận của hắn. Ông Mải cắt ngang:

- Ối giời, nói

chuyện đất cát, nhà cửa, thóc lúa, công điểm hợp tác thì có mấy ngày cũng không

hết. Như cái tay Xuất, thư ký đội này, vụ vừa rồi không có thằng Điền nó làm

căng thì cũng chấm khống cho nhà mình vài trăm công là có hàng tạ thóc rồi.

Túc đế lời:

- Thì đã bảo làm

to ăn to, làm bé ăn bé, làm xã vi