Có lẽ từ hôm bước lên xóm
chợ này, mình đã bắt đầu cuộc sống lưu lạc rồi chăng. Những đêm giật mình thức
giấc nằm nghe tiếng gió rít thê lương từ các cánh đồng xa mông quạnh và lắng
nghe tiếng nước chảy ào ào dưới chân cầu nước (Bậc thang bắc ra sông để giặt
giũ hay lấy nước) bắc ra con kênh thẳng tắp chạy dài vô tận trước ngôi chợ này,
tôi vẫn thường vơ vẩn nghĩ như vậy. Tôi lạc tới xóm chợ này, tính ra đã có hơn
nửa tháng.
Một buổi tối, đoàn thuyền vận tải quân lương
của Ủy ban kháng chiến Nam Bộ đỗ lại đây. Anh học sinh trường côle người trong
ban tiếp tế đã cho tôi theo thuyền từ Hậu Giang đến đây bảo tôi: "Chỉ ghé
lại độ nửa giờ cho các chú lên chợ mua thức ăn. Có muốn lên bờ không?
Tôi lắc đầu. Anh bèn vỗ vai tôi cười lớn:
"Vậy thì tốt quá, ngồi lên mui ngó lên bờ chơi cũng được. Trông chừng đồ
đạc em nhé!" Anh lần theo cây đòn dài bắc sang một chiếc thuyền khác, và
lẹ làng như con sóc, co người trèo qua be mấy chiếc tam bản, mấy chiếc xuồng
nhỏ của những người đi chợ đậu ken dọc theo bến rồi nhảy phóc lên bờ.
- Đừng đi đâu nhé. Uống cà phê xong anh sẽ
xuống cho chú mày cái bánh! - Anh xốc khẩu súng mô-de đeo bên hông, vẫy vẫy tôi
và rướn hai chân, cố nói thật to để cho tôi nghe thấy.
- Rồi! Nghe rồi... Anh cứ đi đi! - Tôi bắc
tay lên mồm đáp lại.
Tôi ngồi đong đưa hai chân trên mui chiếc
thuyền chở gạo ngóng lên chợ. Đèn măng-sông trong các hiệu buôn, các tiệm ăn
của người Hoa kiều thắp lên sáng rực. Chỗ khoảng sân rộng, những người đàn bà
nông dân mặc quần áo bà ba đen, khăn rằn đen vắt chéo qua vai ngồi xếp từng dãy
dài sau những chiếc cần xé to tướng, những chiếc thúng đựng đầy ắp không trông
rõ và không biết đó là thứ gì mà họ mang ra chợ bán. Mỗi người bán hàng đều
thắp một ngọn đèn con ở chỗ mình ngồi. Và những người đi chợ, cũng có nhiều
người cầm theo trên tay một ngọn đèn. Đèn người mua, đèn người bán cứ như sao
sa.
Từ trong đám người ồn ào và những ánh lửa đèn
luôn luôn cử động ở tít chỗ cuối chợ, bỗng nổi lên bốn đầu ngọn đuốc cháy đỏ
rực cùng với tiếng trống, tiếng thanh la khua rung dồn dập.
- Hát Sơn Đông, chúng mày ơi?
- Lại coi con bé nhào vòng lửa đi!
Mau lên, chúng mày ơi!
Bọn con nít từ khắp các ngõ ngách, từ trong
các chỗ tối, từ dưới thuyền dưới xuồng chèo lên, ba chân bốn cẳng reo hò chạy
về chỗ đám hát rong. Tự nhiên hai chân tôi cũng ngứa ngáy muốn tuôn theo. Đã bắt
đầu nghe tiếng loa của người khách mãi võ giới thiệu các môn trình diễn, và
tiếng vỗ tay hoan hô cua đám người xem vây quanh.
Tôi kiễng chân lên coi họ làm gì đằng ấy. Xa
quá, chỉ thấy đầu ngươi lô nhô và mỗi lúc lại nghe tiếng cười khoái trá dậy
lên. “Lâu nay mình xem chán rồi. Còn lạ gì cái thứ trò ấy?" Tôi tự nhủ
thầm như vậy và khinh khỉnh nhìn về đám người huyên náo để nén sự thôi thúc cứ
dồn trống trong ngực.
- Thằng An còn ngồi đấy không? - bác tài công
già cầm xâu thịt và một mớ rau cải vừa bước lên đòn dài vừa hỏi, giọng ồm ồm.
- Cháu còn đây, bác ơi! -
tôi vội đáp, bụng hơi rạo rực.
- Nè, mà mày muốn coi hát Sơn Đông không -
bác lại hỏi.
- Các anh bảo cháu ở đây coi chừng thuyền.
Bác tài công vứt sâu thịt vào cái rổ, vặn
lưng uốn xương sống nghe rắc rắc, hơi thở nặc nồng mùi rượu:
- Ê! Mày đã ăn thịt nai xào cải rổ chưa? Sáng
mai tao cho mày ních một trận, phải biết nhá! - rồi bác cười lớn: - Tao đã đi
khắp ngọn nguồn sông lạch mà chưa thấy ai mập như con mẹ chủ quán này. Nó rót
luôn cho tao năm ly rượu tấm bồng mắt thỏ mà không nhậu ra ngoài một giọt chớ.
- Bác có lên chợ uống cà phê không? - Tôi
hỏi.
- Tao mà cà phê cà pháo gì mậy? Ờ, mà các chả
đang làm cà phê trong cái quán chỗ đám hát Sơn Đông đó?
- Thôi, có tao ở đây rồi. Cho mày lên chợ
chơi một lát. Nhớ đường trở xuống bến không. Đừng có đi đâu xa, coi chừng lạc.
Trời ơi, một thằng bé từ lọt lòng mẹ đến giờ
sống ở thành phố như tôi mà có thể lạc trong cái chợ nhỏ xứ quê này? Tôi cười
thầm trong tối, từ trên mui gieo người nhảy độp xuống sạp thuyền.
- Cười gì đó mậy, An? - Bác chướng mắt hỏi
tôi.
- Không. Cháu có cười gì đâu
- Bộ mày tưởng tao say hả? Ê, tao còn thấy
cái bông bần (một loại cây mọc ven mé sông còn gọi là thuỷ liễu) trôi giữa kênh
kia nhá!... Chà, nước giật ròng rồi.
- Cháu lên đây, bác ạ!
Không chờ nghe bác ừ, thoáng cái, tôi đã đặt
chân tới bờ.
Chao ôi! Chợ gì mà lạ lùng thế này? Bộ Tây
sắp đánh tới nơi, nên người ta đem vườn bách thú ra phát mãi hay sao! Một con
ba ba to gần bằng cái nong, đặt lật ngửa, cứ ngọ nguậy bơi bơi bốn chân trước
ông cụ già ngồi lim dim đôi mắt. Những con rùa vàng to gần bằng cái tô, đều tăm
tắp như đổ ở cùng một khuôn ra, nằm rụt cổ trong mấy chiếc giỏ cần xé. Đây là
một con nai người ta vừa xẻ thịt ra bán, cái thủ còn nguyên chưa lột da bày
giữa đống thịt đỏ hỏn trên một tấm lá chầm. Cua biển cũng có, ếch cũng có nghêu
sò cũng có. Còn cá tôm thì nhiều lắm, đủ các loại tôm, không kể xiết. Tôi bước
thêm mấy bước, qua những đống trái khóm chín vàng tỏa thơm mùi mật, thấy hai
con trút nằm khoanh, vảy xếp lại như những đồn
