Karma, ủng hộ Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 kiến lập chính quyền Ganden Phodrang[18'>.

[13'> Chính quyền Karma: chính quyền liên minh giữa Tsangpa Khan và phái Karma Kagyu.

[14'> Đệ Ba hay Đệ Ti (Desi) là dịch âm tiếng Tạng, nghĩa gốc là “tù trưởng

bộ lạc, thủ lĩnh”. Cuối thời Minh, người thống trị Tây Tạng Tsangpa Khan cũng xưng là Đệ Ba. Đến thời Thanh, phái Gelug nắm quyền, trước sau bổ

nhiệm tám vị Đệ Ba, là quan chức cao nhất quản lý sự vụ hành chính của

chính phủ địa phương Tây Tạng. Trong đó nổi tiếng nhất là Đệ Ba thứ 5

Sangye Gyatso (Tang Kết Gia Thố).

[15'> Karma Kagyu: Chỉ phái có thế lực mạnh nhất và ảnh hưởng lớn nhất trong phái Kagyu.

[16'> Kham: từng là một trong ba vùng truyền thống của Tây Tạng (Ü-Tsang,

Amdo, Khan), hiện nay được chia ra giữa các đơn vị cấp tỉnh của Trung

Quốc là Khu tự trị Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hải, Vân Nam. Đây là nơi

dân tộc Khampa, một phân nhóm của dân tộc Tây Tạng sinh sống.

[17'> Gushi Khan (Cố Thùy Hãn): thủ lĩnh của bộ lạc Khoshut (Hòa Thạc Đạc) của người Mông Cổ tại vùng hồ Thanh Hải.

[18'> Ganden Phodrang (Cam Đan Pha Chương): tên tẩm cung của Đạt Lai Lạt Ma ở tu viện Drepung. Trước khi xây lại cung Potala, Đạt Lai thứ 5 luôn sống ở đây, và nắm giữ quyền lực chính trị tôn giáo Tây Tạng thời đó, Ganden Phodrang cũng trở thành từ đồng nghĩa với chính phủ địa phương Tây

Tạng, nên giới sử học gọi đó là “chính quyền Ganden Phodrang”.

Không phải thành lập chính quyền Ganden Phodrang thì có nghĩa Lobsang Gyatso

là vua của Tây Tạng. Trên thực tế, địa phương Tây Tạng hoàn toàn chịu sự khống chế của Gushi Khan. Lobsang Gyatso kiêu ngạo, với hoài bão lớn

lao của Ngài, làm sao cam tâm thần phục thế lực Mông Cổ? Ngài phải mưu

cầu địa vị chính trị độc lập, không phụ thân phận Đạt Lai thứ 5 của

Ngài. Khi chính quyền Ganden Phodrang thành lập, đúng vào lúc vương

triều nhà Minh sắp sụp đổ tan tành. Nội địa chiến tranh loạn lạc, thế

lực Mãn Thanh ở quan ngoại[19'> nhanh chóng lớn mạnh, đối với họ, giang

sơn Đai Minh dễ lấy như trở bàn tay. Hoàng Giáo đứng đầu bởi Đạt Lai thứ 5 và Ban Thiền thứ 4, để củng cố địa vị thống trị đã có, quyết định tìm kiếm sự ủng hộ từ chính quyền Mãn Thanh ngày càng hùng mạnh. Năm 1642,

Đạt Lai thứ 5 Lobsang Gyatso phái Khutuktu[20'> Ila Kuksasn làm đại biểu, lên đường đến Thẩm Dương[21'>.

[19'> Quan ngoại: vùng đất phía đông Sơn Hải Quan hoặc vùng đất phía tây Gia Dụ Quan, Trung Quốc.

[20'> Khutuktu (Hô Đồ Khắc Đồ): Chức hàm cao tăng Phật giáo Tạng truyền, chỉ xếp sau Đạt Lai Lạt Ma và Ban Thiền Lạt Ma.

[21'> Thẩm Dương: thành phố thủ phủ của tỉnh Liêu Ninh ở đông bắc Trung Quốc. Từ 1625-1644, đây là kinh đô của Mãn Thanh, còn có tên là Thịnh Kinh.

Lúc đó, Thanh Thái Tông Hoàng Thái Cực[22'> dẫn các thân vương bối lặc[23'>,

đại thần ra ngoài thành nhiệt tình nghênh đón, theo quan điểm của Hoàng

Thái Cực, chuyến viếng thăm của người Tạng là do ý trời sắp đặt, là

tượng trưng cao xanh bảo hộ triều Thanh. Do đó, Hoàng Thái Cực còn hướng lên trời làm lễ ba quỳ chín lạy, sau khi vào thành, lại đích thân đến

nơi ở của sứ Tạng thăm hỏi. Sứ Tạng lưu lại tám tháng ở Thẩm Dương, được Mãn Thanh niềm nở khoản đãi. Đến khi quay về Lhasa, Hoàng Thái Cực còn

viết thư trả lời cho cả Đạt Lai, Ban Thiền và Gushi Khan, đồng thời khen ngợi Đạt Lai Lạt Ma “cứu vớt chúng sinh”, “trợ hưng Phật pháp”. Còn ban tặng lễ vật hậu hĩ, bày tỏ sự xem trọng của Mãn Thanh đối với Phật giáo Tạng truyền.

[22'> Hoàng Thái Cực (1592-1643): vị Hoàng đế thứ 2 của nhà Thanh, miếu hiệu Thanh Thái Tông, cai trị từ năm 1627 đến năm 1643.

[23'> Thân vương: người được phong vương trong họ hàng thân thuộc của hoàng

đế. Bối lặc: tước vị quý tộc thời Thanh, địa vị ở dưới thân vương, quận

vương.

Tất cả phảng phất bụi trần lắng đọng, Đạt Lai hai mươi lăm tuổi Lobsang Gyatso trải qua phân tranh biến ảo, cuối cùng trở thành

lãnh tụ hô mây gọi gió của chính trị tôn giáo toàn Tây Tạng. Mãn Thanh

như một ngọn núi sừng sững cao chót vót, đà lớn mạnh của nó vượt xa Mông Cổ, Lobsang Gyatso với ánh mắt và tầm nhìn thâm thúy của Ngài, đã tranh thủ được sự ủng hộ và chấp nhận hết sức đắc lực của chính quyền Mãn

Thanh. Điều này cũng có nghĩa địa vị của phái Gelug ở Tây Tạng được củng cố triệt để, còn Lobsang Gyatso cũng thành vị anh hùng được người Tạng

sùng bái.

Bản thân sinh mệnh kỳ thực là thuần túy mà sạch sẽ,

nhưng trong quá trình trưởng thành, dần dần chúng ta đã nhuộm quá nhiều

bụi hồng. Trong hành trình cuộc đời, mỗi người đều có nhiều tao ngộ

không thể tránh khỏi, hoặc dũng cảm đối diện, hoặc hoảng hốt chạy trốn,

hoàn toàn ở lựa chọn của bản thân. Lobsang Gyatso từ khi sinh ra đã bị

vận mệnh chi phối, do đó khi Ngài tư tưởng dồi dào, cũng muốn chi phối

vận mệnh. Dù chúng ta là người mạnh hay kẻ yếu, chỉ cần sống trong năm

tháng yên tĩnh mà huyên náo này, tươi tỉnh đó, âu sầu đó, vui vẻ đó,

cũng đau đớn đó. Phật viết kinh thư không chữ trên mình mỗi người, chỉ đợi người có duyên đọc hiểu. Phật đặt ra câu đố thâm sâu cho mỗi miền đất, chỉ đợi người có

duyên suy đoán.

Đêm qu