rong rừng sâu nuôi vài con vật: ngựa, trâu, dê, hổ và khổng
tước. Nếu có một ngày bạn bắt buộc phải rời khỏi khu rừng, nhưng lại chỉ có thể mang theo một con vật, bạn sẽ mang theo con vật nào?”
Trong phòng học bỗng vang lên tiếng nói quen thuộc của thầy giáo, tôi sững sờ, dừng bước chân lại.
Chẳng bao lâu sau trong phòng học vang lên một trận ầm ĩ, cảnh tượng tám năm trước đột nhiên hiện ra trước mắt.
“Bạn nào chọn ngựa mời giơ tay.”
Lại nghe thấy từ “chọn ngựa”, tôi cười buồn, rời đi.
Tôi ngồi xuống bệ lan can bằng bê tông ở toà nhà bên cạnh, hồi tưởng lại những tháng ngày đã qua.
Vỹ Đình đã cưới chồng, Lưu Vỹ Đình và tôi năm nay lấy bằng tiến sĩ, Vinh An giờ đang ở Nghị Lan;
Còn về Thi Tường Ích, tuy mong cho sự nghiệp của cậu ta thất bại, nhưng nghe nói cậu ta lại mới mở thêm hai lò luyện thi.
Đang xúc động bùi ngùi, thấy trước mặt có một người đàn ông trung niên tầm hơn 50 tuổi đi tới.
“Em chào thầy.” Tôi đứng dậy.
Thầy giáo đẩy đẩy gọng kính trên sống mũi, mỉm cười nói: “Em từng học môn của tôi à?”
“Dạ.” Tôi gật đầu.
“Em ở
trong rừng sâu nuôi vài con vật: ngựa, trâu, dê, hổ và khổng tước. Nếu
có một ngày em bắt buộc phải rời khỏi khu rừng, nhưng lại chỉ có thể
mang theo một con vật, em sẽ mang theo con vật nào?”
“Thưa thầy.” Tôi đáp, “Em chọn khổng tước.”
Ông thầy ngắm nghía tôi, trong ánh mắt ngập vẻ hiếu kỳ.
Tuy biết câu hỏi tiếp theo có lẽ hơi vô lễ, nhưng cuối cùng vẫn lấy can đảm hỏi:
“Thầy, bài trắc nghiệm này có chính xác không?”
Thầy giáo thuận tay đặt tập giáo trình lên bệ lan can bằng bê tông, sau đó nói:
“Roger Brown đã từng nói một chuyện.”
“Ông ấy là ai?”
“Ông ấy có thể coi là một nhà tâm lý học nổi tiếng, trên lớp tôi thường hay nhắc tới ông ấy.”
“Em xin lỗi.” Tôi hơi đỏ mặt, “Em không phải là một sinh viên chăm chỉ.”
“Không sao.” Thầy giáo cười cười.
“Đại ý của câu chuyện này là: Các nhà tâm lý học thường vô cùng sung sướng
vì có thể dùng những lý luận kiểu máy móc để giải thích diễn biến tâm lý phức tạp của con người.”
Nói đến đây thầy giáo ngừng lại một lúc, sau đó lại nói thêm như sợ tôi không hiểu:
“Diễn biến tâm lý của con người thực ra chính là quá trình tâm lý dồi dào trí tuệ, năng lực và tính co giãn.”
“Dạ.” Tôi gật đầu, tỏ ý đã hiểu.
“Nhưng có lúc vào giây phút cuối cùng, lý luận kiểu máy móc này lại chứng tỏ
là không những hoàn toàn không thể giải thích được diễn biến tâm lý của
con người, mà còn đột nhiên phát sinh những hiện tượng không thể dự
đoán.”
Khi nói những lời này, trên mặt thầy giáo luôn nở một nụ cười ôn hoà.
Tôi không nói gì, âm thầm suy ngẫm những lời của thầy.
“Quay lại với câu hỏi bài trắc nghiệm có chính xác không của em. Đoán thử xem, tôi chọn con gì?”
“Em không biết đoán ạ.”
“Cứ đoán xem. Đoán sai tôi không phải là người.” Thầy giáo cười.
“Chẳng lẽ thầy cũng chọn khổng tước?”
“Không
sai.” Thầy giáo gật đầu, “Bởi vì trong năm con vật này, chỉ có khổng
tước là có hai chân. Tôi cảm thấy có lẽ nó bị các con vật khác cô lập
không có bạn bè, vì thế tôi chọn khổng tước. Là một thầy giáo, sẽ luôn
đặc biệt quan tâm đến những học sinh có vẻ cô đơn ngồi trong góc lớp.”
“Vậy thầy có giống…” Tôi có chút khó nói, “Giống người chọn khổng tước không ạ?”
Nghe xong ông thầy cười ha ha, cười xong ông nói:
“Tôi bỏ công việc lương cao ở Đài Bắc, chạy đến Đài Nam dạy lũ sinh viên không chăm chỉ bọn em. Em nói xem?”
Thì ra
thầy giáo, Lý San Lam, Martini tiên sinh, Thi Tường Ích, tôi, thậm chí
là cả Kim Cát Mạch, tuy đều chọn khổng tước, nhưng mỗi người đều có
những lý do khác nhau.
Trong số đó có người là người chọn khổng tước chính hiệu, có người lại hoàn toàn không giống. “Sao em lại chọn khổng tước?” Thầy giáo hỏi.
“Em…”
”Không sao.” Thầy nói, “Lý do kỳ quặc đến mấy tôi cũng có thể chấp nhận.”
Suy nghĩ của tôi quay về thời điểm khi lần đầu tiên nghe thấy bài trắc nghiệm tâm lý này tám năm về trước, sau đó nói:
“Bởi vì ánh mắt của khổng tước.”
“Ánh mắt?”
“Tất cả các con vật chắc chắn đều muốn cùng em rời khỏi khu rừng. Nhưng
khổng tước cao ngạo như vậy, tuyệt đối không chịu cầu xin, vì thế ánh
mắt của nó có lẽ sẽ mang theo bi thương, thậm chí khi em phải lựa chọn,
nó sẽ trốn ra xa. Nhưng nếu em không chọn khổng tước, nó nhất định sẽ
không sống nổi.”
“Không sống nổi?”
“Lúc
nhỏ các bạn thường bắt chim sẻ về nuôi, nhưng chim sẻ bị nhốt rồi, sẽ
không ăn không uống, thậm chí sẽ cắn lưỡi mà chết. Em cảm thấy khổng
tước giống như chim sẻ, chỉ cần em ra khỏi khu rừng, nó nhất định sẽ
không muốn sống nữa.”
“Còn nhớ tôi đã từng nói bài trắc nghiệm này có rất nhiều cách hỏi không?”
Thầy giáo rút khăn tay ra lau kính, “Bây giờ tôi hỏi em theo một cách
khác.”
“Thầy cứ hỏi ạ.”
“Nếu khu rừng xảy ra hoả hoạn, em chỉ có thể mang theo một con vật chạy trốn, em sẽ mang theo con vật nào?”
“Khổng tước.” Tôi đáp.
“Tại sao?”
“Khổng tước chạy chậm nhất lại bay không giỏi, nếu không mang nó theo, nó sẽ chết cháy mất.”
“Nếu khu rừng bị lũ lụt, em chỉ có thể mang theo một con vật, em sẽ mang theo con vật nào?”
“Vẫn là khổng
