te tua như bị cá chốt rỉa.
Ai nhờ việc gì, tôi cũng giúp. Mấy thím bán
cá nhờ tôi khiêng thúng mủng, xách nước cho họ thay nước rộng cá.
- Em bé? Vác cho qua (tiếng
xưng tôi thân mật của người có tuổi)
bó mía đi!
- Em bé? Đội thúng tôm lên chợ giúp dì đi.
- Nhỏ? Nhỏ! Chạy xuống mé
kênh cắm lại cây sào của dì sắp trôi kia!
Kẻ cho tôi nắm xôi, người
cho tôi gói bắp. Không ai biết tôi từ đâu trôi dạt tới.
Ngày nào tôi cũng tạt qua trước ngôi quán
rượu một lần. Biết đâu bác tài công già hôm nọ chẳng qua ngang mà ghé lại đây?
Những ngày đầu mùa mưa năm 1946 cứ ì ạch nặng
nề lê đi từng bước khó khăn như ngươi đàn bà sắp ở cữ cứ trở dạ mãi mà vẫn chưa
đẻ được. Ở cái vùng nước mặn miền tây Nam bộ này, người ta mong mưa như
bọn trẻ con chúng tôi mong mẹ về chợ. Mưa có nước ngọt uống, có nước cầy bừa,
nhưng điều quan trọng nhất trước mắt, là mưa có thể làm chậm bước của địch
trong các cuộc tiến công, gây trở ngại cho chúng trên các nẻo đường hành quân
vì trơn tuột, sình lầy.
Trời càng sắp mưa thì càng oi bức khó chịu,
ban ngày mặt trời đổ nắng chang chang, nóng như giội lửa. Chỉ khi đêm đến mới
có đôi chút gió lao xao từ vùng vịnh Thái Lan thổi tới. Thường thường, đêm nào
người trong chợ cũng xách chiếu ra ngồi dọc bờ kênh hóng mát, coi thuyền tản cư
và thuyền chở Cộng hòa vệ binh (tổ chức chính quy của quân đội sau ngày nam bộ
cướp chính quyền một trong bốn sư đoàn dân quân cách mạng Nam Bộ) từ mạn trên
trẩy xuống. Quán rượu của dì Tư Béo là nơi tụ họp của những người thức khuya
nhất, có khi đến một hai giờ sáng hãy còn đỏ đèn và ran tiếng nói cười.
Tôi thường lân la đến
quán dì Tư Béo, bởi lý do mong gặp người quen. Nhưng còn một lẽ khác nữa, là ở
đó, tôi có thể nghe đủ mọi thứ chuyện trên đời. Việc gì vừa xảy ra ở bất cứ xó
hẻm nào quanh chợ, lập tức trong quán dì Tư Béo mọi ngươi đã biết ngay. Từ
những tin nóng hổi ở mặt trận Vàm Xáng như... "một chiến sĩ ta bị thương,
khúc ruột lòi ra, anh lấy tay nhét vào, không rên một tiếng", cho đến
chuyện "ông Tổ sư Bồ đề truyền dạy phép màu cho Tề Thiên Đại Thánh như thế
nào... " tôi đều có thể nghe được ở đây.
Đó là một ngôi quán nhỏ xệch xạc, trống trước
trống sau, cất dựa bên bờ kênh dưới bóng một cây gáo cổ thụ.
Mái lá rách thủng lô chỗ, ban ngày nắng soi
xuống mặt chiếc bàn dài, thả những bóng trứng vịt xuống bên mâm người ngồi
nhậu, và ban đêm, người ta có thể uống cả một vì sao xanh rơi trong lòng cốc.
Quán rượu dì Tư Béo nối tiếng về thứ rượu tăm
ngọt giọng, phảng phất mùi cháy khê nồi mà không nhà nào cất được, về tài xào
nấu các món thịt rừng mà các lão già cũng hay bông phèng đã nức nở khen rằng
"nhắm xong một miếng, thấy người phấn hứng, trẻ tráng ra ngay".
Nhiều người tin như vậy. Chứ như tôi, tôi
nghĩ rằng những người lui tới nơi đây là bởi tự thói quen cố hữu của họ. Mà bà
chủ quán vốn là một người đãi bôi xởi lởi, không bao giờ để phật lòng bất cứ
một ông khách nào dù khó tính đến đâu. Duy chỉ có một điều mà ai cũng biết
nhưng cũng chẳng ai nói ra, là trong sự dễ dãi hào phóng của bà ta, dù thế nào
thì thế, một đồng xu cũng không lọt được qua cánh tay nhờn nhầy bóng mỡ của bà,
vì bà không để mình chịu thiệt với ai bao giờ. Chẳng vậy mà một hôm, bà ta đã
bảo tôi: "Tao thấy mày sống hổm rày ở chợ này như con chó hoang. Tội quá!
về đây mà ở, tiếp giúp tao việc vặt trong quán. Mày sẽ tha hồ ăn, tha hồ uống.
Còn như công xá". Bà ta im lặng một lúc, sụt sịt mũi; "Nói chuyện
công xá, hóa ra cháu ở đợ cho dì sao? Dì có một thân một mình. Dì coi cháu như
con thôi. Mẹ con mà tính chuyện tiền bạc thì còn ra cái nghĩa gì."
Tôi đứng lặng đi một lúc lâu, bàng hoàng
không biết đáp ra sao. Trước mắt tôi, dòng kênh xanh ngắt lặng lẽ chạy hút vào
chân trời. Một cánh buồm nhỏ xíu bồng bềnh trên khói nước, ở một nơi nào xa
lắm, đôi khi không trông rõ, dường nửa thực nửa hư. Quay nhìn về hướng quê nhà,
chỉ thấy mây trời đùn cao như núi. Ngày mai tôi sẽ đi về đâu sống ra sao, tôi
chưa biết. Tôi chẳng ở đây thì còn đi đâu nữa? Tôi gật đầu, chẳng nghĩ ngợi gì.
- Vâng. Cháu sẽ ở đây với dì!
Tôi trở thành thằng nhỏ
hầu rượu trong quán dì Tư Béo bắt đầu từ hôm đó.
- Cầm hào bạc đây, ra chợ mà cắt tóc ngay đi
- bà ta vừa truyền lệnh cho tôi, vừa tháo mấy cây kim băng cài miệng túi áo
chích đưa lên ngậm ngang mồm, và móc từ trong miệng túi thâm đen vì bẩn mỡ ra
một nắm giấy bạc, nhặt một tờ hào dúi vào tay tôi.
Khi tôi cắt tóc xong, trở
về quán thì thấy bà ta lúi húi ngồi khâu bên rổ may.
- Lại ướm thử cái quần
đùi coi nào. Dì khâu cho mày đấy.
Bà ta đứng dậy, cầm mảnh lụa đen vừa cắt từ
ống quần dài cũ của bà chỉ cần khâu một đường lưng và một đường khoét đáy là
thành một chiếc quần đùi. Tôi mặc thử, thấy hãy còn quá rộng.
- Cầm bánh xà phòng thơm của dì, xuống bến
tắm đi. Rồi lên mà mặc quần mới, con? - bà ta ngọt ngào bảo tôi.
Bà ta nói với tôi rất ít, lời lẽ dịu dàng,
nhưng mỗi câ
