sổ một cách kỳlạ và khó hiểu, nhưng thực tế đâu có được như vậy. Phía trên chúng tađang nói tới “sổ họa khói đen”, chẳng phải nhờ người ở dương gian viếtgiúp đấy sao? Thực ra đây là quy tắc cũ, chỉ cần Diêm phủ bắt nhiều sinh linh trên dương gian, cũng chính là lúc dương gian gặp nhiều tai họalớn nhất, số lượng người lo sổ âm phủ luôn không đủ, lúc này cần tìm sựgiúp đỡ từ phía dương gian.

Tác phẩm Quảng dị ký của Đới Phù có chương Lý Cập, kể rằng Lý Cập bị bắt nhầm xuống Diêm phủ:

Lý Cập nhìn thấy hàng trăm chiếc xe bò đang chở thứ gì đó, bèn hỏi viênquan lại, những cái đó để làm gì. Viên lại đáp: “Phía Lộc Sơn đang tạophảm, dân thường bị giết nhiều vô kể, hôm nay xe bỏ chở hồ sơ người chết tới đây.” Khi đó Lộc Sơn vẫn chưa xảy ra sự cố tạo phản, nên Lý Cập hỏi vặn: “Lộc Sơn vẫn chưa tạo phản, làm sao ngài biết?” Viên lại nói: “Sẽtạo phản ngay thôi.” Rồi Lý Cập lại nhìn thấy hàng trăm người, tất cảđều đang vội vàng lo xử lý hồ sơ người chết.

“Hồ sơ người chết”nói tới ở đây chính là danh sách người sống chuẩn bị bị câu hồn, mấytrăm người vùi đầu vào sao chép danh sách, số sổ sách đó nhiều đến mứccần hàng trăm chiếc xe bò để vận chuyển. Quyển Hữu đài tiên quán bút ký, quyển tám của Du Việt, người đời Thanh ghi:

Trong nhân gian, mỗi lần gặp tai họa như lũ lụt, hạn hán, binh đao… đều có người nằm mơ thấy dưới Diêm phủ đang ghi chép sổ sách, nên có lẽ chuyện này là có thật.Đầu năm Hàm Phong, đám giặc cỏ ở Quảng Đông tạo phản, một người ở HảiDiêm nằm mơ thấy mình đi đến một nơi, ở đó văn thư chất cao như núi, mấy chục người đang cặm cụi viết lách.

Câu chuyện này chỉ là cuộcchiến tranh giữa Thái Bình Thiên Quốc và chính quyền nhà Thanh khiến rất nhiều người thiệt mạng. Liêu trai chí dị, quyển tám, chương Chiếc quantài nhỏ có phần Ngô đường phụ ký kể, trước khi vụ án Thanh Hà bị bại lộ, “liên tiếp có người bị ma ám, nói rằng Diêm phủ đang cấp bách làm sổ”, ý chỉ những người chết trong vụ án này sẽ rất nhiều nên Diêm phủ đang gấp gáp làm sổ hồ sơ cho họ. Sau khi làm xong, sổ sách đó sẽ được dùng xechở tới chỗ Diêm Vương và các Phán quan, có thể còn cần thêm mấy trămngười viết thẻ câu hồn. Còn trường hợp cầm sổ đến hiện trường điểm danhmà chúng tôi đã nhắc tới trước đó lại mang tính chất bán buôn, có thể bỏ qua việc viết thẻ câu hồn.

Cần phải nói rõ một chút, đó là đã có sổ sinh tử, sổ ẩm thực, tuổi thọ của con người đã được hạn định, đếnlúc đó chỉ cần đưa số người hết dương thọ đã có mặt vào một tờ danhsách, như thế cũng được rồi. Vậy việc gì phải “làm sổ” nữa? Có lẽ nóđược áp dụng theo trình tự của “ngục Hưng Đại” trên dương gian. NgụcHưng Đại triều nào cũng có, nhưng hình như cứ cách vài năm mới có mộtlần sẽ không đủ để thể hiện uy phong của hoàng quyền. Một nhà ngục đượcxây lên là hàng trăm, hàng vạn người được đưa vào đó, cho dù số lượng đó chỉ chiếm năm phần trăm tổng dân số nhưng cũng đã đủ mệt cho bậc làmquan lo xử lý công tác làm sổ, nhưng cũng may dương gian không cần làmsổ vẫn có thể bắt giết tùy tiện, không sợ làm lỡ việc, cho dù sau này có phát hiện ra sai sót thì cũng chỉ long ân đại xá cho một chút, đưa tấtcả những nhân vật tên tuổi viết vào các bản chính văn, liệt vào bậc anhhùng trung hậu, viết đến mức những tên tuổi đó rất huy hoàng trong cảhai mươi lăm bộ sử của Trung Quốc, còn những người khác sẽ là người được các bậc anh hùng trên đại diện.

Thực ra, ngoài những đợt tai họa lớn mấy năm nay xảy ra một lần, ngay cả lúc bình thường, việc làm sổdưới âm ti vẫn rất tất bật. Chỉ có điều, sổ câu hồn được làm đơn giảnhơn, bỗng chốc câu kéo hồn của mấy chục người, mấy trăm người cũng không thành vấn đề. Vấn đề ở chỗ Diêm phủ có nhiều loại sổ sách như vậy, đặcbiệt là các loại sổ thiện ác, sổ công danh tội lỗi, bình thường đã cầnmột lượng lớn đặc vụ và thư lại… thật khó để tưởng tượng ra một lượngcông việc lớn như vậy. Theo quan điểm trong phần Sổ thổ địa, quyển ba,cuốn Tập di tân sao của Lý Hạc Lâm, người đời Thanh, loại sổ này cầnđược làm từ chỗ thần Thổ Địa, nhưng thần Thổ Địa thỉnh thoảng cũng đibắt người trên dương gian. Nghe nói trong miếu thổ địa:

Hơn chụcngười ngày đêm không ngừng viết lách, theo báo cáo của Táo Quân trongcác gia đình, tất cả những điều thiện ác lớn nhỏ đều được thông báo từng ngày, từng giờ, ngay cả những điều xảy ra trong lúc ăn, lúc uống, thậmchí ngay cả những lời thủ thỉ trong màn, tất cả đều được ghi lại khôngthiếu một từ.

Phạm vi cai quản của thần Thổ Địa có thể tươngđương với ủy ban khu dân cư hoặc cảnh sát phường. Ông ta lại đặt tai mắt ở từng nhà dân một, các vị Táo Quân ngày ngày đến thông báo những côngto việc nhỏ, không sót thứ gì. Nếu dùng những quyển sổ này để ghi chéplại thì không biết kiếm nơi nào để chất cho hết chỗ sổ sách, nhưng phíhỗ trợ công tác lại tương đối khả quan.

Tuy nhiên, đó vẫn chỉ lànhững việc nhỏ, thư lại vất vả cực nhọc, chí ít cũng chỉ đến mức “cổtay” rã rời, thực sự vất vả phải là những biệt phái viên ở dưới làm công tác thu thập thông tin tình báo. Chỉ riêng ghi chép việc “xem sách khiđại tiện”, thì họ phải “bám sát” các nhà vệ sinh, đối