àng nhiều càng chứng minh rằnghọ là La Hán chuyển thế, liệu có phải điều này đã linh hoạt quá mứcthành tùy tiện rồi không?

Sau khi giới thiệu rộng rãi câu chuyệnnày đến với tầng lớp nhân dân lao động, tính chất của nó lại ngày càngbiến điệu. Truyện Mộng Lang trong Liêu trai chí dị, “linh hồn” tên ácquan Bái Giáp vừa tham lam vừa tàn bạo, bị lực sĩ dưới âm gian “dùng búa đập răng, răng rơi đầy dưới đất”, còn bản thân người này trên dươnggian cũng “răng cửa rụng hết”, nhưng nguyên nhân lại là “bị ngã ngựatrong lúc say rượu”. Trong quyển năm của Hữu đài tiên quán bút ký do DuViệt viết có kể về một tên ác bá trong làng, khi người khác nhìn thấylinh hồn của hắn ta đang phải chịu đòn dưới địa ngục thì bản thân tên ác bá lúc này đang nằm trên giường bệnh rên khe khẽ, dưới âm phủ dùng dâysắt xuyên qua mũi của linh hồn hắn, thì hắn ở dương thế “đột nhiên haidòng máu tươi phụt ra từ hai lỗ mũi, tắt thở mà chết!”. Trong quyển mộtcủa Động linh tục chí ghi lại câu chuyện Tằng Thị Nữ ngao du âm gian,gặp sư huynh của mình dưới địa ngục đang bị treo ngược trên tường, mộtchiếc đinh lớn đâm xuyên qua não, quỷ sứ cắt từng miếng thịt, máu chảylênh láng, thảm không kể xiết. Tằng Nữ hỏi: “Huynh tôi còn chưa chết sao lại chạy đến đây?” Người dưới âm gian đáp: “Diêm Vương thấy người nàylòng dạ độc ác, hẹp hòi, coi thường luật pháp nên đã trừng phạt dưới âmgian để giày vò người này trên dương thế. Mặc dù chưa chết nhưng hồn đã ở địa ngục rồi.” Thì ra sư huynh của Tằng Nữ trên dương gian, chỉ có treo ngược chân lên mới dễ chịu đôi chút, dần dần dẫn đến tứ chi thối rữa,khẽ cử động là đau như bị dao cắt, đúng như những gì Tằng Nữ nhìn thấy.Những kẻ ác bá này hành động bừa bãi, lộng hành, quan phủ trên dương thế không những không quản, thậm chí còn chống lưng cho chúng, nên đã bịbáo ứng ở địa ngục, nghe cũng thấy thật sự là giận. Từ đó suy ra, mỗikhi đám quan phủ địa chủ xảy ra chuyện liên quan tới sức khỏe, chúng tacó thể tưởng tượng rằng bọn họ đang phải chịu sự trừng phạt dưới địangục, thế là hào hứng nói: “Ông trời có mắt.”

Nhưng cũng từ đâychúng ta đặt ra một câu hỏi lớn rằng, nếu ông quan nào đó mắc bệnh hoaliễu, âm phủ liền nói là do họ cắt mũi, tên nhà giàu nào đó mắc bệnh gan nhiễm mỡ thì dưới âm phủ liền nói là do họ bỏ người ta vào vạc dầu,…Dường như bọn họ chuyện gì cũng biết, không thấy lũ người đó gặp báo ứng thì không vui vậy, ai biết liệu có phải những quan viên dưới âm phủ này do muốn tăng công, nên khai láo hay không? Mà điều khiến người ta không thể không nghĩ là: “Nếu những người “cơ thể bất an” là bách tính củachúng ta thì sao đây?” Gặp họa gặp nạn, có bệnh không có tiền chữa chạyđa phần đều rơi vào dân thường. Hoặc có lẽ vị tiên sinh đại nhân nghĩ ra câu chuyện này đang muốn bách tính trăm họ hiểu một điều rằng, nếu ởtrên nhân thế mà ngươi đi đâu đụng đấy là vì linh hồn của ngươi đang bịnung trong vạc dầu dưới địa ngục, ngươi chỉ cần hắt xì một cái, cũng cónghĩa là linh hồn của ngươi đang bị phạt đứng trong địa ngục lạnh lẽo.Cái gọi là “chưa biết đến hình phạt nơi âm phủ thì đã phải chịu đựng sựtrừng phạt nơi dương gian rồi”, người tốt nhất vẫn nên “trông coi” linhhồn của bản thân mình cho tốt! [1'> Hoạt vô thường: hoạt là công việc, ở đây muốn nói đến những việc vô thường.

1

Có một loại hồn rời khỏi thể xác được gọi là “đi về cõi âm”, còn có cáchgọi khác là xuống âm giới, đi về nơi vô thường. Tức là linh hồn củangười sống tạm thời bị âm giới mời về, nhận một chức ở dưới đó để xử lýcông việc, sau khi làm xong có thể quay lại dương thế. Kiểu thoát xácnày thỉnh thoảng mới xảy ra một lần, nhưng đại đa số chức vụ đó là kiêmnhiệm, cứ cách năm ba ngày lại đi một chuyến nên được gọi là “đi về cõiâm”, hơi giống với việc quen đường thuộc lối đi thăm họ hàng thân thích.

Nhưng “đi về cõi âm” cũng được chia làm hai loại tùy thuộc vào thân phận củatừng người, như “quân tử hóa thành vượn, thành thiên nga, còn tiểu nhânhóa thành côn trùng, đất cát”. Các tiên sinh đại nhân đi về cõi âm là“phán minh”, tức là xuống âm giới làm phán quan giải quyết mọi chuyệnthay Diêm Vương, còn loại thảo dân thì chỉ có thể trở thành quỷ sứ đibắt hồn. Chuyện của phán minh sẽ được bàn chi tiết hơn ở phần sau khinói đến Diêm Vương, ở đây chúng ta chỉ nói đến những âm sai đại diện tạm thời hoặc hợp đồng, thực ra đa phần họ là âm sai đại diện có tính chấtcó nghĩa vụ, cách gọi của nó cũng khác nhau, tùy vào ngôn ngữ của từngđịa phương, có nơi gọi là “hoạt vô thường”, hoặc “hoạt câu sai”, “dạ bài đầu” (thời cũ có nơi gọi những nha dịch này là “bài đầu”), mặc dù giữachúng cũng có những khác biệt nhỏ, nhưng cùng là chỉ cơ thể sống trênnhân thế, nhưng linh hồn của họ lại kiêm chức âm sai xuống địa phủ làm“quỷ vô thường”.

Đối với tiên sinh quỷ “vô thường” này, Lỗ Tấn đã thu thập tất cả trong Vô thường ở tác phẩm Hồ hoa tịch thập[2'> và đãđược giới thiệu rất đầy đủ, ở đây tôi chỉ bổ sung một câu. “Vô thường”chính là âm sai chuyên đi bắt sinh hồn, nhưng âm sai là danh từ đã đượcnhắc đến từ lâu, còn quỷ vô thường thì phải đến đời Nam Tống mới thấyxuất hiện t