ma quỷ” đã đồng loạt xuất hiện trên các diễn đàn. Cùng lúc đó, tưtưởng “mỗi người một dạ” của các phần tử trí thức có cơ hội được bộc lộrõ ràng, vì thế những vở kịch như Lý Tuệ Nương, Tạ Dao Hoàn lại có cơhội được trình diễn. Trong vở kịch, Lý Tuệ Nương đã nguyền rủa Giả TựĐạo, qua đó chỉ trích quốc vương Hải Thụy. Nhưng có vở kịch lại cổ xúycho tư tưởng ca ngợi “loài ma quỷ vô hại”. Điều này chẳng phải là côngnhiên đề xướng tư tưởng dùng ma quỷ để “chống đối Đảng” sao? Thì ra khinói tới chuyện ma quỷ, người nói đều có mục đích sâu xa cả. Và người cầm cờ khởi xướng là tác giả của một tác phẩm ký tên Lương Bích Huy đượcđăng trên Báo văn hối của Thượng Hải, chủ đề ma quỷ vốn cấm kỵ, đến naychính thức bắt đầu được thừa nhận, lúc đó là vào năm 1963. Có người chorằng đây là một cuộc “đại cách mạng trong văn hóa nghệ thuật” mà trướcnay chưa từng có, góp một tiếng nói “tước ngôi Hải Thụy” trong vở kịchtrước đây. Điều đó cho thấy chủ đề “ma quỷ” đã chiếm giữ vị trí quantrọng như thế nào trong cuộc đấu tranh tư tưởng, có lẽ đó cũng là điềuhi hữu từ xưa đến nay.

Cho đến khi “kết thúc thời kỳ thái bìnhthịnh trị”, nhà vua vô cùng phẫn nộ, lệnh cấm ma quỷ bỗng trở nên nghiêm ngặt hơn. Nhưng có lẽ lệnh cấm đó đã không còn hữu hiệu, vì ngay cảngười có quyền lực cách mạng tối cao, trên thực tế đối với những nhu cầu cơ bản về vật chất và tinh thần của người dân cũng không sao đảm bảođược, vì vậy quyền lực bị mất đi hoặc xoay chuyển cũng là điều dễ thấy.Sau năm 68, tôi về sống ở nông thôn. Ban ngày tôi chuyên tâm làm côngviệc phê bình, buổi tối lại chuyên tâm viết truyện ma quỷ, hai công việc chẳng có liên quan gì đến nhau nhưng lại cùng chung một bối cảnh củacông cuộc Đại cách mạng văn hóa. Những người dân sống quanh tôi, họ hoàn toàn chẳng hiểu gì về chuyện hồn ma và “cách mạng văn hóa” (Ngược lại,họ chẳng sợ cái gì cả, thậm chí họ còn tỏ rõ thái độ khinh miệt, mộttinh thần mới, nói một cách khác, họ cho những việc tôi làm chẳng khácnào là “chuyện rỗi hơi”). Nhưng những đề xuất nông cạn của tôi lại gặpgỡ họ ở cái “nhu cầu tâm linh” huyền bí. Đương nhiên tôi không thể cócái tài làm cho ma quỷ sống lại, càng không có năng khiếu dùng chuyện ma mà lấp đầy cái bụng trống rỗng của họ, chỉ là tích góp mỗi ngày mộtchút ít kinh nghiệm từ trời đất, làm một trận đại phê bình và với ngườicũng thích đấu tranh, nhưng ngược lại không đạt được cảm giác thích thúnhư mong đợi. Thế thì nói chuyện ma quỷ để tìm cảm giác gì ở trong đó,không chỉ là thú vị, kích thích, mà còn có cảm giác không thể có trongthực tế, cảm giác khiến người ta vừa sợ hãi lại vừa thích thú đến mêhoặc. Nhưng cũng không thể không đề cập tới tác động không nhỏ của Cáchmạng văn hóa, trong đó cũng khó tránh khỏi một bộ phận không thích thú,thậm chí là sợ hãi, như những oan hồn phục thù hoặc một số loại tươngtự.

Mở lối cho những lệnh cấm nói chuyện ma quỷ, tất nhiên phảiđến sau thời kỳ Cách mạng văn hóa, thậm chí nếu công khai nói chuyện maquỷ thì còn phải đợi đến một thời gian sau nữa. Trong ký ức của tôi, cólẽ phải đợi tới gần mười năm sau, Phùng Ký Tài tiên sinh mới viết mộtcuốn tùy bút đưa ra một đề xuất mang tính thăm dò: Có nên đi sâu nghiêncứu về vấn đề “văn hóa nói chuyện ma quỷ”? Sau này, nhà xuất bản ởThượng Hải đã xuất bản một cuốn tiểu thuyết dịch có tên là Văn hóa maquỷ. Mặc dù “văn hóa u minh” của Trung Quốc và “văn hóa ma quỷ” củaphương Tây là hai phạm trù hoàn toàn khác biệt, nhưng đã tạo điều kiệncho những phong bế cấm kỵ nghiêm ngặt trước đây được dịp mở cửa hoàntoàn. Từ đó đến nay, những lệnh cấm đoán nói chuyện ma quỷ đương nhiênkhông còn tồn tại, chỉ cần lên mạng và tra cứu dòng chữ “liên bồng quỷthoại” là có thể thấy ngay tư tưởng đã được khai mở đến mức nào.

Từ nhỏ tôi đã thích nghe kể chuyện ma, vừa nghe vừa sợ, nhưng càng sợ lạicàng muốn nghe, đến khi tôi biết đọc, biết viết, tôi liền tự tìm đếnnhững cuốn sách ma để xem. Bây giờ có thể tự tin đọc được văn ngôn cũngchính là kết quả của thời niên thiếu ham thích những cuốn sách kiểu Liêu trai chí dị. Đọc nhiều truyện ma quỷ cũng giúp ta có thêm nhiều hiểubiết về thế giới u minh của người Trung Quốc, những câu chuyện xét vềmột khía cạnh nào đó còn là biểu hiện cho quan niệm về một thế giới côhồn, thế giới của người chết theo phong tục lâu đời trong dân gian. Vìnhững điều đó, mỗi tác phẩm như vậy ra đời không chỉ là sản phẩm của cánhân mà bao hàm trong đó là sự phản ánh nhiều kiểu quan niệm, suy nghĩphức tạp về con người và thế giới, qua đó cũng có thể định hướng mộtcách thống nhất giữa những quan điểm rối ren, phức tạp và đầy mâu thuẫn. Cái chung nhất có thể cảm nhân được chính là cảm giác trải qua nỗi sợhãi sau mỗi câu chuyện ma thú vị, nỗi sợ hãi ám ảnh khác hẳn với cái sợsệt vẫn thấy trong cuộc sống hằng ngày. Nói một cách hình ảnh hơn thìchính những câu chuyện ma quỷ ấy lại có thể giúp người ta có được sự thú vị sâu sắc tận trong tâm hồn. Do đã đến cái tuổi nhàn rỗi đến nhàmchán, cho nên đã nảy sinh cái thú vị nói chuyện ma quỷ làm vui.

Mặc dù vậy nhưng để có được một cuốn truyện ma được đăng tr