g chẳng có những câu chuyện ma như trướckia. Mấy năm về trước, để cải thiện tình hình, thành phố đã cho đào mộtcon sông nhân tạo, lòng sông được lát xi măng, hai bên bờ sông là nhữngbậc thềm ngay ngắn, sườn dốc thoai thoải, nhưng không hiểu vì sao, cứsau ba đến năm bậc lại đột ngột hạ xuống mấy thước, kết quả là mấy nămliền đều có người bị rơi xuống nước chết đuối. Những ghi chép để lại vềnhững vụ chết đuối ấy có lẽ cũng không nhiều lắm, chủ yếu đều là nhữngghi chép trên tinh thần khoa học, không nhuốm màu sắc mê tín dị đoan,cho nên cũng chỉ có mấy dòng tin tức, cảnh báo đăng rải rác trên các tạp chí, còn lại chẳng có gì được coi là dấu hiệu của những câu chuyệnhuyền bí về “người thế tội”. Nói thao thao bất tuyệt một hồi, mục đíchcủa người nói cũng chỉ nhằm giải thích hai chữ “lại nói” có trong đầu đề chương chuyện. Thực tế thì những chuyện trên đây cũng chẳng liên quangì nhiều với những điều mà Đường lão nhân đã viết, chỉ là từ trong những câu chuyện ấy có chứa đựng một vài thông tin thú vị về ma nước mà chúng tôi muốn bàn tới ở đây.
Chết đuối có thể được coi là biểu hiệnphản ánh sự tiến hóa từng bước của con người, vì trong hành trình đi lên của nhân loại luôn luôn có những lối mòn và con người cứ theo cái lốimòn ấy mà đi. Chết đuối cũng là một trong những lối mòn như thế. Lộinước trượt chân và lũ quét dữ dội đều là những điều mà tổ tiên chúng takhông thể lường trước được. Đối với chúng ta, để có được một khái niệmvề hồn ma thì rõ ràng cần phải có nhiều hơn những ghi chép về các vụchết đuối, mà những hồn ma và những người chết đuối lại gặp gỡ nhau ởmột quan niệm đã trở thành cố hữu trong tín ngưỡng dân gian là ngườichết đuối bao giờ cũng phải kéo theo người khác rơi xuống nước để làm kẻ thế thân cho mình thì mới có tư cách tham gia vào vòng luân hồi củanhững kiếp “ma nước”. Từ trước đó, thi thể của người chết đuối có thể bị chôn vùi hay chìm nổi lênh đênh theo dòng nước lũ làm mồi cho cá dữnhưng linh hồn của họ thì vẫn vẩn vơ nơi mồ mả hoặc men theo những người hợp duyên qua lại trên đường, những người chết này hầu như không cótrường hợp ngoại lê.
Linh hồn của người chết đuối mà có danhtính, địa chỉ quê quán rõ ràng, phần lớn đều được gọi với tên là “PhùngDi”. Cái tên Phùng Di này khẳng định đây là một sự vay mượn tạm thời vìvốn dĩ đó là tên gọi của Hà bá. Trong Hoài Nam Tử có đoạn viết: “PhùngDi đặc đạo, dĩ tiềm đại xuyên[2'>” Từ thời nhà Hán trở về trước, dòngsông lớn được nhắc tới ở đây chính là sông Hoàng Hà. Trong những tàiliệu còn ghi chép lại được đã xuất hiện câu chuyện lưu tryền trong dângian về Phùng Di. Trong những câu chuyện ấy, Phùng Di hiện lên là một vị thần sông từ thời cổ đại vô cùng gần gũi với người dân vùng sông nước.Dường như vị thần sông ấy có nguồn gốc xuất thân từ một người bìnhthường trong dân gian, chỉ sau khi tu luyện “đắc đạo” mới trở thành thần sông nước: “Phùng Di, người vùng Hoa Dương, đắc đạo trở thành thầnsông.” Nhưng làm thế nào Phùng Di có thể đắc đạo thành tiên? Những ghichép giải thích về vấn đề này lại hoàn toàn không giống nhau, trong cuốn bốn truyện sưu tầm về thần thánh của Ca Bảo thời Đông Tấn đã hé lộ mộtsố thông tin được lưu truyền trong dân gian:
Hoằng Nông Phùng Dilà người vùng Hoa m[3'>, chết đuối trong một lần qua sông vào ngày CanhThìn tháng Tám. Thiên hoàng thương xót phong làm Hà bá cai quản vùngsông nước. Trong sách Ngũ hành cũng viết: “Hà bá chết vào ngày CanhThìn. Không thể chèo thuyền qua sông, đắm thuyền mà chết.”
[2'> Có nghĩa là: Phùng Di tu luyện thành công về ở ẩn nơi sông lớn.
[3'> Tên địa danh ở tỉnh Thiểm Tây - Trung Quốc.
Thì ra, sự “đắc đạo” của Phùng Di xuất phát từ nguyên nhân chết đuối củaông ta. Nhưng lúc đó vẫn chưa thịnh hành thuyết “thi giải[4'>” thànhtiên, ở đây ám chỉ sự chết đuối của Phùng Di. Trên thực tế, ông ta rơivào tình cảnh tai ương như vậy thực sự chẳng có gì may mắn cả, cũngchẳng phải thoát xác hóa thần hóa thánh gì hết. Vì thế việc chết đuối và “đắc đạo” là hai chuyện không hề liên quan đến nhau. Vậy nhưng, tại sao Thiên hoàng lại phong tước cho ông ta là Hà bá? Để lý giải điều nàyngười ta chỉ có thể dựa vào phỏng đoán. Đứng từ phương diện cái thiện mà nói thì sau khi Phùng Di qua đời, đảm nhiệm vai trò thần sông, xuấtphát từ chính nỗi bất hạnh mà cuộc đời mình gặp phải, nên ông ra sức cứu giúp, bảo vệ người dân, tránh cho họ gặp phải tai nạn chết đuối. Đó làmột việc làm đầy thiện tâm. Nhưng đứng từ phương diện cái ác mà lý giải, theo thuyết Ngũ hành đã đưa ra lời khuyên cảnh báo tới những người chèo thuyền qua sông vào những ngày nước lớn phải hết sức cảnh giác, vì thời điểm đó chính là lúc Hà bá giận dữ sẵn sàng nhấn chìm bất cứ ai xuốngvực nước sâu thăm thẳm. Tuy nhiện, trong tâm thức của con người, chúngta vẫn tin vào tấm lòng thiện tâm của người quân tử, cho nên mỗi ngườidân vẫn thường không nghi ngại mà nhận định rằng việc làm quen thuộc,giản đơn của thần Hà bá chính là bảo vệ, cứu giúp những người qua sôngđược an toàn. Có thể đưa ra một ví dụ dễ thấy từ truyện Dinh tân phụ[5'>trích từ cuối năm, Sưu thần ký[6'>:
“Tr
