ưới đáy nước, anh ta cũng không hề có ý định hại người hòng thếmạng cho mình, cho nên những hồn ma chết đuối ấy tất nhiên cũng đượcnhân dân coi thờ như những vị thần tốt bụng luôn bảo vệ cuộc sống củacon người.

Đối với những hồn ma tìm cách hãm hại người vô tội đểthế mạng một cách vô lý, Viên Mai, nhà thơ nổi tiếng đời Thanh cũng đưara nghi ngờ, trong Viết tiếp tử bất ngữ, cuốn ba, Đả phá quỷ lệ có đoạnviết:

Đêm khuya thanh vắng, chàng thư sinh họ Lý đang say sưa đọc sách bên dòng suối cạnh nhà, bỗng từ xa vẳng lại một giọng nói đầy mamị: “Ngày mai sẽ có người qua sông, và thế thân cho ta.” Ngày hôm sau,quả nhiên có người qua sông, chàng thư sinh họ Lý bèn tìm cách ngăn anhta lại.

Đêm về, hồn ma hôm trước đến trách mắng: “Nhà ngươi cớsao lại ngăn cản việc ta tìm người thế thân?” Chàng thư sinh họ Lý đáp:“Vạn vật đều có quy luật luân hồi, tại sao ngươi không chờ đợi đến kiếpluân hồi mà nhất nhất phải tìm người thế thân cho mình?” Hồn ma đáp lại: “Lệ thường dưới âm phủ trước nay đều như thế, ta cũng không thể làmkhác. Ta đâu có được may mắn như người sống giữa chốn trần gian, đi họcthì được cấp lương, được làm quan, chức quan còn trống tất nhiên sẽ cóngười được bổ khuyết, ngươi nghĩ xem như vậy chẳng phải là quá may mắnhay sao?” Chàng thư sinh họ Lý đáp: “Nói như ngươi thì quả là nhầm lẫnquá rồi! Học trò đi học được nhà vua cấp lương thảo, quan lại được hưởng bổng lộc vua ban, người dân trong thôn cùng xóm vắng ai nấy đều cóphần, vậy thì chẳng thể nói là lãng phí, tất cả đều có định mức được quy định rõ ràng, không thể là việc làm tùy tiện, bất đắc, bất nhiên được.Hơn nữa cuộc sống trần gian và địa phủ, giữa âm và dương vốn khác xa vời vợi, tự sinh tự diệt, mình làm mình hưởng, vì thế tạo hóa chỉ có côngquản lý của cải và phân chia công bằng cho tất cả mọi người mà thôi.”Hồn ma lại nói: “Vậy với kẻ quân vương, hai chữ thịnh suy, thế ngôi thìgiải thích làm sao?” Lý đáp: “Nhà ngươi còn hỏi tới chuyện thế ngôi sao? Các vương triều thay thế nhau là điều tất yếu của lịch sử, việc nhàngươi đến để kéo ta làm người thế thân, lại còn hỏi ta về việc luânvương, thật chẳng khác nào mắng người trước mặt.” Hồn ma cười lớn, nhảymúa mà đi, từ đó không thấy quay lại nữa.

Viên Từ nói tới ma quỷmà không tin ma quỷ, trong những câu chuyện cổ dân gian vẫn thường thấycó những cách hỏi vặn như vậy, qua đó hàm ẩn rất nhiều những kiến giảiđặc sắc về cuộc sống, con người, về nhân tình thế thái. Ông đưa ra mộtví dụ về chuyện ma quỷ ở thế giới địa phủ, nhưng từ chuyện cõi âm màngười ta có thể dễ dàng hình dung, liên tưởng tới cõi dương, đây là dụng ý lấy âm chỉ dương của người viết. Mục đích của câu chuyện không phảilà chuyển luân vương mà là chính chúng ta, những con người đang sốngtrong thế giới thực tại.

Nhưng tại sao chúng ta lại không có cơsở khoa học lý giải điều này mà phải mượn cớ hồn ma đáng thương tự tìmđến phiền phức trong câu chuyện để gửi gắm suy nghĩ của mình? Quả thực,ngay cả những gợi dẫn từ trong câu chuyện dân gian, Viên Tử cũng mới chỉ đưa ra những gợi ý cho những nghiên cứu sau này. Khiêm nhường đưa racách lý giải xuất phát từ căn nguyên của câu chuyện này để gửi thôngđiệp cảnh báo tới mọi người nên tránh xa những mép nước nguy hiểm. Ngoài ra, thông qua câu chuyện này, người viết còn muốn đưa ra lời cảnh báothứ hai, lời cảnh báo dành cho những ai có ý định nhảy sông tự tử, đừngcoi thường mạng sống của mình, nói một cách khác chính là ông lên tiếngphản đối những suy nghĩ tiêu cực muốn tìm đến cái chết hòng trốn tránhcuộc đời. Tất nhiên, với những hồn ma tự vẫn như vậy ít có nhiều liênquan đến nguyên nhân do cuộc đời đưa đẩy.

Quả thực, những tàiliệu nghiên cứu hiện đã có thể phản ánh phần nào một cách chân thực hoàn cảnh lịch sử của thời đại. Những câu chuyện về “nịch quỷ cầu đại[12'>”xuất hiện muộn nhất vào cuối đời Đường. Nếu so sánh với những câu chuyện về “ải quỷ cầu đại[13'>” xuất hiện vào thời Nam Tống thì là xuất hiệnsớm hơn mấy trăm năm. Từ những ảnh hưởng khách quan, có thể thấy, so với “ải quỷ”, “nịch quỷ” có tác động xấu, phá hoại và làm ô nhiễm môitrường sinh thái của chúng ta, vì thế đối với “nịch quỷ”, mọi ngườithường có thái độ phản cảm. Nói một cách mang tính chất thăm dò thì mặcdù trong lịch sử có nhiều người chết vì treo cổ hơn những người chết vìchết đuối, nhưng có vẻ như càng về sau này số vụ chết đuối ngày càngtăng. Vấn đề đặt ra là có nên nâng cao trình độ “thuyết phục” một bộphận những người có suy nghĩ coi thường mạng sống muốn nhảy sông tự vẫnsang treo cổ tự vẫn? Về vấn đề này thật khó để đưa ra những con số thống kê chính xác, chúng tôi cũng chỉ xin dừng lại ở một vài suy nghĩ mangtính chủ quan như vậy.

[12'> Hồn ma chết đuối tìm người thế thân.

[13'> Hồn ma treo cổ tìm người thế thân.

Nói đi nói lại, dù sao đã dám cả gan đề cập đến những vấn đề này thì cầnphải có thái độ dứt khoát, hoặc là làm hoặc là không. Một khi đã nhắcđến hồn ma chết đuối thì phải nói thêm về những linh hồn vì treo cổ tựtử mà chết. Trên đây đã nhắc tới “ải quỷ cầu đại”, thì cũng nên nói rõhơn về chủ đề này.

Hồn ma