vòng cỏn con mà bạn đang ở ẩn

trong đó, không muốn thừa nhận cái không biết của mình, không muốn thay

đổi nhận thức và kiến giải vốn có của mình. Ðó thật là bất hạnh.

Ðể bù lại khiếm khuyết này, ngoài việc trước tiên phải thừa nhận

trong cái vòng sinh hoạt của mỗi người tất nhiên đều rất có hạn, không

thể ở chỗ nào cũng tỏ ra mình là người biết hết, không thể khắp mọi nơi

chỗ nào mình cũng đúng, còn cần phải có ý thức thả mình đi ra khỏi mảnh

trời đất bé nhỏ của mình, tiếp xúc nhiều, tìm hiểu nhiều đối với thế

giới bên ngoài. Tiếp xúc càng nhiều, tìm hiểu càng nhiều, mới biết mình

tiếp xúc còn quá ít, tìm hiểu còn quá ít.

Câu danh ngôn của Socrates: Tôi biết mình không biết.

Cũng giống như Socrates đã biết mình không biết, thì không thể cố chấp với thiên kiến nữa.

Thứ hai là mô thức tư duy của ràng buộc thủ cựu cũng là nhân tố quan

trọng dẫn đến cố chấp với thiên kiến. Bạn trước đây có thể là một người

tinh thông văn hóa, một nhân vật tài giỏi vang lừng, phong lưu một thuở, hiển hách một thời. Nhưng thời gian và không gian phút chốc thay đổi

khôn lường, thế giới và nhân sinh ngày nay đã hoàn toàn đổi mới so với

những năm tháng đó, bạn lại vẫn muốn mang phong thái của năm xưa xuất

hiện trên vũ đài hôm nay, vẫn với con mắt nhìn của năm xưa để nhìn cuộc

đời của ngày nay, không thừa nhận mình đã lỗi? thời, không có cách nào

dẫn dắt văn chương được nữa. Do đó, người ta chỉ có thể đem những lời

chê bai như cố chấp, cổ hủ, cứng nhắc đặt lên đầu bạn.

Già nua, tiết tấu tự nhiên của cuộc đời, bạn không có cách gì chống

lại nổi. Ðã già rồi, thì nên đem thế giới này giao lại cho lớp trẻ!

Nếu như bạn không chịu già, trong lòng không cam chịu, thử xem già

như trai tráng triển khai lại trí lớn. Bạn chỉ có vứt bỏ mình của quá

khứ, phá bỏ mô thức tư duy vốn có thay bằng con mắt nhìn hiện đại, vũ

trang lại tư tưởng của mình, cùng hòa chung với lớp trẻ. Bạn thường

xuyên sống giữa những người trẻ trung, cũng có thể làm cho bạn dần dần

khắc phục được những thiên kiến vốn có.

* Con người sinh ra giữa trời đất, việc gì phải khom lưng

uốn gối chịu sự quản chế của người khác? Việc gì phải mình tự xin lỗi

mình để làm người trái với lương tâm?

* Chính trực mà dường như khuất phục.

Ðời người thường thường sẽ gặp phải nhiều sự việc không như ý nguyện

của mình. Sự sắp xếp, chỉ thị hoặc mệnh lệnh của cấp trên không hợp với

xu hướng của bạn, không phù hợp với kiến nghị, kiến giải hoặc phương án

kế hoạch của bạn, thậm chí còn trái ngược với nhau. Phục tùng ư? Thực tế cảm thấy trái với lương tâm mình, thực tế không tình nguyện, không cam

lòng; từ chối ư? Bạn có thể gặp phải hàng loạt phiền phức, đôi khi thậm

chí chỉ có từ chức, dời khỏi đơn vị này mới có thể thật sự từ chối được.

Giữa việc phục tùng trái với lương tâm với từ chối không làm, tất

nhiên phải có một kẽ hở, bạn có thể từ kẽ hở này đi theo một con đường

kiêm cả hai phía, việc đó sẽ cần bạn mở mang trí tuệ, dùng một số kỹ xảo điều khiển thích hợp.

Bất cứ sự việc gì trên thế gian cũng đều có hai mặt trái phải, hai

đầu trái phải, ở giữa tất nhiên tồn tại một khoảng cách; giữa hai cực

tất nhiên tồn tại con đường trung gian, tức con đường không thiên về bên nào, cũng không lệch về phía nào. Cho dù ở bản thân mỗi cực cũng chắc

chắn có thể phân ra làm mấy phương diện, bạn lại có thể nhận biết nó từ

các phương diện khác nhau, từ đó đưa ra sự lựa chọn "hợp lý". Ðó là cái

gọi là "con đường cao minh nhất là trung dung".

Cá tính khác nhau, hoàn cảnh sống khác nhau, đương nhiên có thể đưa

vào hướng chọn khác nhau đối với sự việc. Chỉ cần hướng chọn này làm cho mình vừa ý, tự cảm thấy tốt đẹp, không tổn hại đến người khác, mà còn

không dẫn đến tạo nên sự hối hận của mình về sau, đó chính là cách chọn

lựa hợp lý.

Bạn có thể không muốn lách theo kẽ hở, không muốn theo đuổi không

thiên về bên nào, không dựa vào phía nào, bạn tôn sùng phẩm cách kiên

cường,? ngẩng cao đầu để nhìn cái đẹp của nhân cách, bất kể bạn rơi vào

hoàn cảnh tồi tệ đến đâu, bất kể bạn đối mặt với sức ép to lớn bao

nhiêu, đều không thể làm cho bạn cúi đầu, bạn vẫn cứng đầu cứng cổ vô

cùng. ý chí của bạn cứng hơn sắt, bền hơn thép, bất cứ người nào đều

không thể làm cho bạn khuất phục, đều không thể làm cho bạn làm một việc trái với lương tâm.

Như vậy, đứng trước cấp trên cần bạn phải phục tùng trái với lương

tâm bạn, đương nhiên bạn không thể chịu lép ông ta, từ chối ông ta,

tranh cãi với ông ta, đốp chát với ông ta một trận cũng chẳng sao.

Thường xuyên như thế, cấp trên có thể túm chặt đầu bạn, thì hoàn cảnh của bạn có thể sẽ ngày càng tồi tệ, thậm chí đi đứng khó khăn, khắp nơi húc đầu vào tường. Bạn có thể cảm thấy chẳng sao cả. Con người sinh ra

giữa trời đất, đầu đội trời chân đạp đất, tôi làm theo ý tôi, làm sao

làm khó dễ cho tôi được? Việc gì phải khom lưng uốn gối chịu sự quản chế của người khác? Việc gì phải mình xin lỗi mình để làm người trái với

lương tâm? Hợp thì ở lại, không hợp thì đi.

Nếu như thực tiễn chứng tỏ chủ kiến của bạn, ý nguyện của b