hông ra ai là Cột ai là Kèo,

nhưng mấy ngọn cờ đại của họ thì rực rỡ khiến tui hoa mắt! Họ í ới gọi

nhau, kỳ thực tui hoàn toàn không nghe rõ tiếng gọi, mà chỉ phỏng đoán.

Cha đẻ tui xuất thân két hát Miêu Xoang, tổ sư đời thứ hai của làn điệu

này. Miêu Xoang vốn là một làn điệu dân gian, cha đẻ tui đã nâng tầm nó

lên, trở thành một loại hình kịch nghệ nỗi tiếng cả vùng rộng lớn, phía

bắc đến phủ Lai Châu, phía nam đến Phủ Đăng Châu, tổng cộng mười tám

huyện. Tôn Bính hát Miêu Xoang, phụ nữ lệ chảy tràn. Oâng vốn là người

thích hò la. Nay dẫn đầu đám quân, ông không hò hét sao được? Để không

bỏ sót cảnh này, để được nhìn thêm lúc nữa, tui đưa đu lên thật cao.

Những kẻ ngu ngốc đứng dưới cứ tưởng tui biểu diễn cho chúng xem. Chúng

hoa chân múa tay, hò hét như điên. Hôm ấy tui mặc đồ mỏng, lại thêm mồ

hôi ướt đẫm – Cha nuôi tui bảo mồ hôi tui thơm mùi hoa hồng. Tui huy

động bằng hết những bảo bối trên người, cái mông tròn lẳn vổng ra sau,

bộ ngực xinh xinh nhô ra trước, cho bọn háo sắc thèm rỏ rãi! Gió lạnh

luồn trong áo, xoáy tròn trong nách tui. Tiếng gió mưa tiếng hoa đào xòe cách, cánh đào đẫm nước mưa. Tiếng hò tiếng hét của nha dịch, tiếng

lanh canh của vòng sắt, tiếng rao hàng của dân bán dạo, tiếng nghé ọ của con nghé… tất cả quyện vào nhau. Một cái tết thanh minh ồn ào, một mồng ba tháng Ba rực lửa. Tại khu mộc ở góc tây nam, mấy bà già tóc bạc phơ

đang hoá vàng. Một con lốc nhỏ quyện khói dựng đứng trên khu mộ, trông

giống những cây bạch dương xám xịt xung quanh. Đội nghi trượng của cha

nuôi ra khỏi cửa Nam, những người xem đánh đu đều quay lại nhìn. Quan

huyện đến rồi! Có người kêu lên. Đội nghi trương của cha nuôi lượn một

dòng quanh giáo trường, bọn nha dịch lên gân lên cốt, ngực ưỡn mắt tròn

xoe. Cha nuôi, qua bức rèm trúc, tui trông thấy chiếc mũ đội trên đầu và khuân mặt hình chữ điền hồng hào của cha, trông thấy bô râu với những

sợi thẳng và cứng như thép, nhúng vào nước không rối. Bộ râu của ông là

chìa khóa, khóa chặt trái tim ông và tui, là sợi tơ hồng của ông Nguyệt

lão, không có bộ râu của ông và bộ râu của cha đẻ tui, thì ông tìm đâu

ra cô con nuôi ngon lành như tui?

Bọn nha dịch ra oai,

thực ra chính là cha nuôi tui ra oai, thấy đã dủ, liền hạ kiệu xuống bên rìa giáo trường. Phía tây giáo trường là vườn hoa đào nở rộ, cây nọ nối tiếp cây kia, trong màn mưa mông lung, trông như những cụm khói. Một

nha dịch đao cài thắt lưng tiến lên vén rèm, cha nuôi bước xuống kiệu.

Mũ cánh chuồn đội ngay ngắn trên đầu, cha nuôi phải phủi phủi tay áo,

rồi chắp tay trước ngực, cha xá mộ xá, cất giọng sang sảng: “Thưa các

phụ lão, các con dân, chúc ăn tết vui vẻ!”

Cha nuôi, ông chỉ giỏi vờ

vĩnh! Nhớ lại những lúc ông đùa với tui ở Tây Hoa sảnh, tui không nhịn

được cười! Nghĩ tới nỗi khổ mà ông phải chịu trong mùa xuân năm nay, tui bất giác chỉ muốn khóc. Tui dừng đu, tay vịn thừng đứng trên bàn đạp,

miệng hé mở, mắt đắm đuối nhìn cha nuôi làm trò, trong lòng rộn lên bao

nỗi ngọt bùi cay đắng! Cha nuôi hiểu dụ:

- Bản quan xưa nay vẫn khuyến khích trồng đào…

Cà nhắc cà nhót đi theo sau cha nuôi tui là viên xã trưởng thành Nam, lão nói to:

- Quan tri huyện nhân tết xuân mưa phùn, trồng một cây phiên đào để làm gương cho dân chúng noi theo…

Cha nuôi liếc xéo viên xã trưởng một cái tỏ ý không bằng lòng về cái tội nói leo, ông nói tiếp:

- Hỡi các con dân, các ngươi hãy trồng đào trước nhà trước cửa, vườn

trước vườn sau, “bớt chuyện gẫu bát phố, nên đọc sách, trồng đào”. Chỉ

mươi năm là cùng, huyện Cao Mật sẽ có những ngày tươi đẹp.

“Nghìn vạn cây đào hoa nở rộ, muôn dân tận hưởng khúc âu ca”

Cha nuôi ngâm xong hai câu thơ, liền cầm xẻng xúc đất, lưỡi xẻng chạm một

hòn cuội, tóe lửa. Đúng lúc đó, tên sai vặt Xuân Sinh lăn tới như một

quả bóng. Hắn quấn quít vừa nói vừa thở:

- Bẩm quan lớn, hỏng rồi, hỏng rồi!…

Cha nuôi nghiêm giọng hỏi:

- Chuyện gì mà hỏng?

Xuân Sinh nói:

- Bọn dân đen ở vùng đông bắc làm phản…

Cha nuôi quẳng cái xẻng xuống, phủ tay áo, chui luôn vào trong kiệu chạy

như bay, bọn nha dịch thất thểu chạy theo như chó nhà có tang.

Tui đứng trên đu, đưa mắt nhìn theo đội nghi trượng, trong lòng buồn rầu

không kể xiết. Cha đẻ ơi, cha làm cái tết mất vui rồi. Tôi thẫn thờ nhảy xuống, lách vào đám đông ồn ào nhốn nháo, cắn răng chịu đựng bọn trai

tơ đục nước béo cò, nghĩ là mình nên vào vườn đào ngắm hoa hay về nhà

luộc thịt chó. Đang phân vân thì Giáp Con từ xó xỉnh nào vụt hiện ra

trước mặt tui, mặt đỏ gay, mắt trợn trừng trợn trạc, miệng lắp bắp:

- Bố tớ, bố tớ về rồi!

Quái quỉ thật! Tự dưng tòi ra ông bố chồng. Bố anh chết rồi kia mà? Chẳng

phải đã hơn hai mươi năm nay không có tin gì về bố anh đấy sao?

Giáp Con toát mồ hôi hột, vẫn tiếng được tiếng mất:

- Về rồi, đúng là về rồi! Tui cùng Giáp Con hộc tốc chạy về nhà. Trên đường về, tui rất bật

mình, hỏi Giáp Con đâu tự dưng tòi ra một ông bố? Cầm chắc là một tên

cha căng chú kiết nào giở trò bịp, để tui xem hắn từ đâu tới, được thôi, bà mà nổi điên lên, đầu tiên là đánh gãy chân