g quanh khu vực Thái Hồ. Đây đều là những địa phương có kinh tế tương đối kém phát triển, nhiều sông ngòi, khí hậu ẩm ướt, gắn liền với nhữnglàng nghề sản xuất quần áo và vật dụng sinh hoạt hằng ngày, đặc biệt lànghề thuộc da, những việc có liên quan đến sự sinh trưởng của “lông” vốn chẳng lạ lùng gì với người dân nơi đây. Thực ra ở phương Bắc, nhiềuvùng cũng có kiểu thời tiết mưa dầm, ẩm ướt, theo thường lệ cũng sẽ xuất hiện hiện tượng như vậy, cho nên ở đây chúng tôi cũng có câu chuyện nói về “loại thời tiết ẩm ướt gây cảm giác khó chịu là điều kiện lý tưởngđể lông tóc trên cơ thể con người mau chóng sản sinh”. Như vậy, đến đây, một vấn đề khác lại được đặt ra là: Vậy thì những xác chết cương cứngcó khả năng mọc lông tóc nữa không? Có điều với những mỹ nữ thể xác đãkhô cứng thông thường không còn hy vọng có thể mọc lại lông tóc, nhưngvới những thi thể mới được chôn cất, thể xác còn chưa phân hủy khi đượcchôn sâu xuống lòng đất, lông tóc vẫn có điều kiện tiếp tục sinh sôi.Tôi không được trực tiếp thực hành, cũng không có cơ hội tận mắt chứngkiến tất cả những điều này, do đó chỉ có thể hình dung sự việc qua tưởng tượng mà thôi. Nhưng từ thời nhà Minh đến thời nhà Thanh đã có không ít những nhân tài uyên bác lên tiếng khẳng định vấn đề này, thậm chí cònđược kiểm nghiệm trên thực tế. Như vậy có thể thấy bắt đầu từ triều đạinhà Thanh, trong dân gian xuất hiện phong tục đào mả, hơn nữa đối tượngđào bới chủ yếu là những ngôi mộ mới được chôn cất không lâu.

Như vậy chủ đề câu chuyện được dẫn ra là một hủ tục lâu đời về “Những xácchết cương cứng hóa thành hạn bạt[18'>. Thần hạn hán vì sự sinh tồn củavạn vật mà luôn phải lánh mình ở những nơi xa xôi. Thuyêt văn giải tự có nói tới hạn bạt, hạn quỷ, trong đó có đoạn ghi chép: “Thần nắng, thầnhạn hán cũng từ những thây ma bị phơi nắng khô cháy mà ra. Như vậy thầnvà quỷ chỉ khác nhau ở cách gọi mà thôi”. Tuy nhiên, “hạn thần” hay “hạn quỷ” từ thời cổ đại cũng có nhiều cách lý giải khác nhau. Theo nhữngcách hiểu quen thuộc hoặc đó là thiên nữ nữ bạt, nữ thần hạn hán trongcác thời đại hoàng đế xa xưa, hoặc hiểu theo cách hiểu trong Thần dịkinh - Nam hoàng kinh thì như thế này: “Phương Nam có người dài hai đếnba tấc, cơ thể trần truồng, hai mắt ở mãi trên đỉnh đầu, đi lại như bay, xưng danh là thần hạn hán, hễ nơi nào gặp đại hạn là đất đai lại đỏngầu cả mấy nghìn dặm.” Nhưng thần hạn hán và thi thể của người chết cóliên quan gì đến nhau? Vào thời nhà Minh, những vùng đất thuộc phươngBắc như Sơn Đông, Hồ Bắc, Hồ Nam… mỗi năm thường xuyên xảy ra hạn hán,người dân những nơi này vẫn chỉ vào những thây ma mới chôn cất mà chorằng chúng chính là thần hạn hán, bèn hò nhau đến đào mả, lôi xác phanhthây người đã chết, trong dân gian gọi đó là “đả hạn cốt thung[19'>”.Nhưng ngược lại, không phải thi hài nào cũng đều trở thành thần hạn hán, chỉ có những xác chết “mao cương” có khả năng mọc ra lông trắng mới cóthể làm việc ấy. Hàng ngàn dặm khô hạn đến cháy đỏ hóa ra đều là do cáithứ xấu xa bên trong mồ mả ngấm ngầm giở trò quấy phá, vì thế cho nên nó mới bị trừng phạt. Tuy nhiên, với những nấm mồ mới được chôn cất cũngnên điều tra tỉ mỉ, không thể cứ mở quan tài xem xét, nhìn ngắm thi hàimột cách đơn giản, qua quýt là được, nhất định phải mời những chuyên gia hiểu biết đến tìm hiểu, đó cũng chính là những pháp sư, thầy mo ở ngaytại địa phương đó, với hiểu biết và kinh nghiệm vốn có, họ dễ dàng thuhẹp phạm vi điều tra. Ư Thận Hành thời nhà Minh, trong tác phẩm Cốc sanbút chủ, quyển mười bốn, có ghi lại như sau: “Vào những đêm khuya, lấylửa soi vào những nấm mộ ấy, nếu như thấy trên mộ có ánh hào quang phátra thì chứng tỏ bên trong mộ chính là “mao cương”. Nhưng với mỗi nấm mộ, các thầy mo lại có cách thức và thủ đoạn tiến hành khác nhau. Thời nhàMinh, Tạ Triệu Chiến trong Ngũ tạp trở có nêu: “Chỉ có mộ của trẻ em mới có thể là nấm mộ có “mao cương”. Cách hiểu này có lẽ xuất phát từ chính quan niệm về hình ảnh thần hạn hán trong truyền thuyết miêu tả, chỉ cao khoảng hai đến ba tấc, vì thế chỉ có hình hài của một đứa trẻ mới tương xứng như thế. Nhưng nguyên nhân chủ yếu ở đây có lẽ là đào bới nhữngnấm mộ của trẻ em so với đào bới nấm mộ của cha mẹ hay người thân củachúng ít bị phản đối, ngăn chặn hơn. Tất nhiên khi tiến hành luôn gặpphải những hành động phản đối, cấm đoán, do đó bao giờ cũng phải làmcông tác giáo dục tư tưởng, thuyết phục họ phải biết lấy “đại cục” làmtrọng, hơn nữa cần phải nói rõ cho họ hiểu, thi thể của người chết nằmdưới mồ lúc này đã bị thần hạn hán nhập vào nên linh hồn của quý công tử hay tiểu thư đều vô can, vì thế không ảnh hưởng đến danh tiếng của giatộc, càng không thể ghi vào gia phả của dòng họ v.v… Nhưng đối với những kẻ cố chấp không chịu nghe theo, cũng không thể kéo dài cái luận điệu“nhẹ nhàng, cung kính” ấy được, lúc đó thường thường sẽ “nhưỡng thành vũ đầu[20'>”, lại tạo ra một số loại thi thể mới:

Trên đất Yên, Tềsuốt bốn, năm tháng trời ròng rã không có lấy một giọt mưa, người dânnơi đây cho rằng vùng đất này bị ma quỷ trấn giữ, ắt phải đào lên mà đố