trương. Nhưng với một thằng sinh
viên mới ra trường và ôm ấp bao nhiêu hoài bão, câu trả lời đó chân thực đến mức khi nói ra sẽ cảm thấy lợm giọng. Tôi bối rối và không biết trả lời thế nào cho phải. Nhìn thái độ của tôi, sếp mỉm cười như người thợ
săn vừa bắn hạ một con chim non mới ra ràng:
-Ở đây bọn anh không cần cống hiến, bọn anh cần em mang hồ sơ về đây.
Hai tháng đầu không có hồ sơ, em có thể đi chỗ khác để cống hiến. Em
viết trong đơn xin việc là có thể giao tiếp và soạn thảo văn bản bằng
tiếng Anh, ở đây bọn anh hướng tới đối tượng khách hàng người Việt,
không phải người nước ngoài, trừ phi người nước ngoài mang quốc tịch
Việt Nam. Em cũng viết là mình có thể làm việc nhóm tốt, đúng không? Ở
đây bọn anh thường cho nhân viên đi phát tờ rơi quảng cáo, có thể ở nội
thành, có thể ở các tỉnh khác và thường là các nhân viên phải tự túc
phương tiện đi lại. Hoặc nếu cảm thấy việc phát tờ rơi quá mệt nhọc thì
có thể chuyển sang gọi điện thoại, mỗi ngày sáu mươi số. Đừng lo thiếu,
vì bọn anh có bộ phận chuyên khai thác số điện thoại cho em gọi. Tổng
quan công việc là như thế, em làm được chứ?
Một đống mưa bão tát vào mặt khiến tôi bừng tỉnh. Đây là cuộc sống thực, không phải những bức tranh đầy mộng mơ. Công việc đang ở trước mắt, tuy khó khăn nhưng lại là điểm bấu víu duy nhất cho tôi. Tôi cần bám lấy nó để thoát khỏi vũng bùn thất nghiệp, dù cái điểm tựa đó lởm chởm và gai
góc. Tôi đáp lời:
-Em làm được.
Vậy là bốn tháng sau tốt nghiệp, tôi bắt đầu đi làm.
Tôi không mất quá nhiều thời gian để hiểu sản phẩm và quy trình làm hồ
sơ của công ty. Tôi cũng được học về cách xử lý những hồ sơ khó, nhưng
áp dụng chúng vào thực tế là chuyện khác. Việc đầu tiên tôi làm là tư
vấn cho khách hàng qua điện thoại. Một danh sách gần ba mươi số điện
thoại và phải gọi hết trong một ngày. Thực sự thì chẳng có ai rảnh mà
kiểm tra nhân viên có tư vấn hay không nhưng các nhân viên (bao gồm tôi) đều cố gắng gọi cho bằng hết. Bởi lẽ nếu không gọi, cơ hội sẽ qua đi và rơi vào tay người khác. Ba mươi số điện thoại, nghe thì nhiều nhưng
chúng chỉ là cơ hội. Trong ba mươi số, có số không thể liên lạc, có số
không nhấc máy trả lời. Ba mươi số, may lắm đào ra được năm người đang
có ý muốn vay song vào một ngày đẹp trời nào đấy, tất cả họ sẽ hủy ý
định này. Thời gian đầu, tôi đã gọi gần một trăm số điện thoại nhưng
chẳng ai thực sự muốn vay hết. Họ hỏi số tiền được vay, họ hỏi lãi suất, họ hỏi thời gian giải ngân và cuối cùng, họ chẳng liên lạc với tôi nữa. Hai tuần làm việc đầu tiên, tôi chẳng kiếm được khách hàng nào cả.
Tới tuần thứ ba, trong một buổi chiều nắng gắt và uể oải, tôi bỗng vớ
ngay được một khách hàng đầu tiên. Anh ta có công việc tốt, lương lậu ổn định, đang cần tiền cưới vợ và quan trọng hơn, anh ta “hoàn hảo”. Hoàn
hảo ở đây nghĩa là anh ta đáp ứng mọi yêu cầu trong vấn đề tín dụng,
không cần phải chỉnh sửa điều gì. Hiểu nôm na là một hồ sơ tín dụng có
khoảng mười đề mục quan trọng, không phải khách hàng nào cũng thỏa mãn
cả mười, hầu hết phải chỉnh đi sửa lại. Vị khách hàng đầu tiên của tôi
là người hoàn hảo như thế. Anh ta dễ tính, đưa giấy tờ cho tôi đúng hạn, hơi phân vân về lãi suất nhưng vẫn gật đầu muốn vay. Tôi chỉ cần điền
mọi thông số vào hồ sơ và nộp lên cấp trên, xong chuyện! Khách hàng vay
được bao nhiêu tiền, tôi sẽ hưởng 2% hoa hồng từ số ấy. Tháng đầu tiên
không hoàn hảo, nhưng cũng không tệ. Có lương rồi! – Phải, tôi đã nghĩ
thế.
Nhưng có một vấn đề tôi hoàn toàn không tính tới, đó là bố mẹ của khách
hàng. Khi bộ phận thẩm định gọi tới, bố mẹ anh ta trả lời rằng anh ta
không sống ở hộ khẩu mà đang sống ở nơi khác. Khốn nạn ở chỗ anh ta sống ở nơi đó chưa nổi một năm, trong khi hồ sơ tín dụng yêu cầu khách hàng
phải cư trú hơn một năm mới cho vay. Tôi biết anh ta không ở trong hộ
khẩu và đã dặn rằng cứ trả lời mình ở đó. Tuy nhiên, tôi lại không tính
đến chuyện bố mẹ ảnh quá thật thà. Thế là xong, vị khách hàng đầu tiên,
bản hợp đồng đầu tiên, tất cả đều đi tong.
Điều khiến tôi bực mình là sếp chẳng hề nhắc nhở chuyện người nhà khách
hàng, dù chính sếp quản lý từng bộ hồ sơ. Điều thứ hai, những nhân viên
cũ cũng không hề hé môi khi tôi hỏi về quy trình thẩm định khách hàng;
họ cứ nói “đầy đủ rồi”, “không phải lo”. Kết quả từ hai điều trên là
trong tháng làm việc đầu tiên, tôi không có lương, không có thưởng, mặt
đần thối như bị ai tát. Nhưng tôi không đổ lỗi cho người khác quá nhiều. Tôi tự xem xét bản thân, tự thấy mình còn quá nhiều điều thiếu sót.
Trầm mình trong thế giới máy tính quá lâu, tôi nhận ra kỹ năng giao tiếp của mình dở tệ. Nếu nói năng tốt hơn, tôi đã tìm được nhiều khách hàng
hơn, thay vì chỉ một người duy nhất. Nếu đọc kỹ những kiến thức về sản
phẩm, tôi đã hiểu hơn về quy trình thẩm định. Nếu chịu khó hỏi người đi
trước, tôi đã không phạm sai lầm. Nhưng biết trước chữ “nếu” thì ai cũng giàu từ lâu rồi.
Công ty của tôi tuyển dễ nhưng thải loại khá nhiều, phần đông là nhân
viên tự bỏ vì không chịu nổi áp
