giờ bố lại gọi anh em mình dậy (nhà anh có ba anh em) rồi rang cơm ăn. Em có biết “tóp mỡ” là cái gì không? Cái phần
thừa mà khi người ta chưng lấy nước mỡ ấy? Ừ, đúng rồi, anh hỏi mấy đứa
học sinh cấp hai, chúng nó lắc đầu nguầy nguậy “tóp mỡ là gì hả thầy?”!
Rồi cứ thế ăn thôi! Suốt từ bé đến cấp ba, sáng nào cũng ăn cơm rang
luôn! Hôm thêm tí tóp mỡ, hôm tí thịt vụn ở đáy nồi thịt kho! Ừ, ăn xong là mình chạy xuống nhà dì lấy cái xe đạp rồi đạp mười cây số tới
trường. Tại sao phải để xe nhà dì á? À, nhà mình ở trên đồi, mà từ cái
đồi đi xuống toàn sỏi với đá, có đường đâu? Mà có đi xuống xe cũng hỏng
hết lốp, may có nhà bà dì dưới chân đồi nên phải để ở đó! Ừ, cứ đi đi về về thế, ăn mãi chẳng béo lên được! Có lên Hà Nội rồi mấy năm nay đi
làm, kiếm được tiền, ăn được nhiều nên mới béo ra tí! Hề hề! Mà cái ngày ấy, dậy thì dậy sớm, đạp xe mỏi chân, lên lớp ngáy phò phò luôn! Hôm đi họp phụ huynh, bố biết chuyện, ông cụ vớ cái chổi vụt mình tới tấp
luôn! Vụt thế mà vẫn phải chịu chứ, không cãi được. Bố mình nghiêm lắm!
Nuôi lợn chăn bò, đi cấy, cái gì cũng bắt mình làm tuốt! Giờ mình lớn
rồi mà làm cụ phật ý là cụ chửi luôn đấy!

Và như một định lý, ở những nơi nghèo khó ấy, con người ta luôn có ý chí học hành. Anh Thảo biết rằng chỉ có học hành mới thoát nghèo. Lên cấp
ba, anh đỗ trường chuyên nổi tiếng nhất tỉnh đồng thời là một trong
những trường chuyên nổi tiếng nhất nước. Sau ba năm gắng sức học hành,
anh lên Hà Nội và trúng tuyển vào trường sư phạm. Tin tôi đi, đó thực sự là chuyện cổ tích có thật. Gần mười năm trước, nếu ra đường Láng, bạn
sẽ thấy vài quyển sách dày cộp tổng hợp đề thi đại học từ năm 1990 tới
2000, ba môn khối A đều là tự luận và khó kinh hồn. Như đề Toán chỉ có
ba câu, nhưng câu nào cũng khoai như sắn. Tôi từng thử làm đề Toán năm
anh Thảo thi và… chịu chết, may ra làm được câu đạo hàm đầu tiên. Tôi
được ăn, được học, được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, được giải trí mà
học chẳng nên thân. Thấy anh Thảo như thế, tôi hơi xấu hổ. Nhưng anh
cười:

-Mỗi thời mỗi khác chứ em! Bọn anh ngày xưa học để mua xe máy, còn thế hệ bọn em bây giờ học để mua ô tô chứ!

-Vậy là anh muốn theo nghề sư phạm à? – Tôi hỏi.

-Ừ, tại bố mình ngày xưa làm giáo viên nên mình muốn làm sư phạm. Ông cụ không bắt mình theo ngành nào, nhưng thấy mình theo sư phạm nên vui
lắm!

Lúc ấy, tôi hỏi ra mới biết là anh đi làm được ba bốn năm rồi. Anh kể
cho tôi nghe những ngày tháng thiếu thốn thời sinh viên. Lắm lúc hết
tiền, anh phải chạy theo bạn xuống trường Bách Khoa ăn ké vì cơm ở đấy
rẻ. Rồi khi ra xin việc, người ta chê anh có lý lịch cá nhân xấu, nói
thẳng ra là bởi cái mác “dân 36”, mặc dù anh học rất giỏi. Có lúc, bố mẹ khuyên anh về quê rồi tìm việc nhưng anh không chịu, nhất quyết phải ở
lại đất Hà Nội này. Vậy là anh đi dạy thêm suốt hai năm liền, đến năm
vừa rồi mới tìm được việc ở một trường cấp hai. Anh nói:

-Lúc mới ra trường thì mình nhìn đời màu hồng lắm! Nhưng mà đi làm rồi
lại thấy toàn màu xám! Chẳng có gì áp dụng được hết, cái đồ án của mình
dùng xong cũng vứt xó nốt! Hề hề! Nhưng đàn ông phải xông pha chứ? Cũng
may là mình tìm được việc, giờ tạm gọi là ổn định! Năm tới, mình tính
xin vào trường SS (xin phép không nêu tên).

-Vậy ra là anh muốn dạy ở trường SS! – Tôi nói.

-Ừ, ngày trước có xin nhưng chưa được. Giờ mình mong là được! Thực ra
mình muốn làm giảng viên, nhưng phải có thời gian nữa. Giảng viên yêu
cầu cả kinh nghiệm làm việc nữa!

Nhìn anh Thảo trẻ vậy chứ anh đã có kế hoạch rõ ràng cho tương lai. Tính ra, anh đi làm đã nhiều năm, cũng nếm trải đủ mùi khổ cực của nghề
giáo. Học sinh ngày càng quái chiêu, mà lương giáo viên bao năm vẫn thế, thành ra họ dần chai sạn và luôn vác một bộ mặt vô cảm xúc tới lớp.
Nhưng ở anh Thảo, tôi chưa bao giờ thấy anh mất đi nhiệt huyết cả. Có
thể do anh còn trẻ, song tôi tin rằng anh yêu nghề lắm.

-Anh thích nghề giáo lắm đúng không? – Tôi hỏi.

Anh Thảo ngẫm nghĩ hồi lâu rồi lắc đầu:

-Nói một cách thực lòng là anh không thích.

-Hả? – Tôi trố mắt – Anh không thích á?

-Ừ. Nói chung hồi xưa chọn ngành, mình cũng chọn theo cảm tính là chủ
yếu, phần nữa cũng muốn nối nghiệp bố. Ừ! Đi làm nhiều, anh thấy mình
không thật sự thích nghề này, nhiều lúc căng thẳng lắm! Bọn trẻ con giờ
quái lắm, nhức đầu với chúng nó lắm! Nhưng mà biết sao được, đây là nghề của mình, là cần câu cơm của mình, sao mà bỏ được?

-Thế thì anh thích cái gì?

Anh cười rồi trả lời khẽ khàng, như thể sợ ai nghe thấy:

-Mình thích chụp ảnh.

Anh nói thật, trong cặp của anh, ngoài giáo án và giấy tờ còn có máy
ảnh. Một chiếc Canon chụp phim đời cũ, một loại máy mà nếu bạn gõ chữ
Canon trên Google, nó sẽ không bao giờ xuất hiện. Con máy đó thời xưa là của hiếm, nhưng đến thời của tôi, nó là đồ cổ lỗ sĩ so với máy ảnh kỹ
thuật số. Anh Thảo nói những hôm chủ nhật, anh thường lang thang đây đó
để chụp ảnh, hoặc những khi trường đi tham quan, anh l