ó tên gọi là Nhuận Thổ[6'>.

[6'> Nhân vật trong truyện ngắn “Cố hương” của Lỗ Tấn.

Nghe nói về sau anh cũng già đi, về sau nữa lại vì cuộc sống quẫn bách, nên
đã ốm mà chết. Nhưng tại sao anh vẫn hiện ra trước mắt rõ nét như thế?
Đôi mắt đen lay láy vẫn trong trẻo và sáng ngời như xưa. Xuyên qua ánh
mắt lấp lánh, tựa như nhìn thấy cảnh tượng dưới trăng sáng, một tay anh
cầm cây đinh ba, và một con tra luồn qua háng anh bỏ trốn.

Thời
gian thật có tình có nghĩa, nó biến chàng thiếu niên cơ trí dũng cảm này “chết cứng” dưới ngòi bút của Lỗ Tấn, để mỗi một du khách đến Thiệu
Hưng đều có thể lần nữa lật giở trang cổ thư bị tuế nguyệt cất giấu ấy.
Nó mang đến cho bạn một khoảng hồi ức, thời gian vừa đủ, mà sau đó lại
âm thầm đưa bạn đi, bạn còn chưa kịp đau buồn, thì đã có cảnh tượng tươi mới khác lấp đầy suy tư của bạn.

Ánh nắng mặt trời lúc này rất
nhạt, rất thanh, nó mở to đôi mắt nhìn tất cả mọi người như bụi trần.
Bạn có thể đi qua khe hở của ánh sáng và bóng nắng, tìm kiếm vẻ đẹp mà
những chuyện cũ mây nước để lại nơi này. Tìm Bách Thảo Viên để nạm một
khoảng xanh ngắt vào hoang mạc linh hồn, để cỏ xanh đẫm sương phẩy qua
bụi bặm, kết lắng sâu tận đáy tim.

Bước vào nhà cũ của Lỗ Tấn,
một mùi hương cũ kỹ của năm tháng và hơi hướm của sách vở xộc tới, bàn
ghế cổ, bình hoa xưa, sàn lạnh lẽo, khung cửa sổ khắc hoa, in rõ dấu vết của thời gian, nhưng lại sạch sẽ không vương chút bụi. Đến cả không khí cũng bao phủ thời đại phồn hoa, nhớ chuyện cũ người xưa dường như đã
trở thành một khuynh hướng mới mẻ, nếu không phải là thời gian truy
đuổi, ai lại nỡ từ bỏ giấc mộng đầy những tình cảm ấm áp dịu dàng, lại
đầy hoài niệm này mà tỉnh lại?

Đi xuyên qua hành lang là đến Bách Thảo Viên, màu xanh ngăn ngắt đến bức người ấy đã gột rửa sạch trơn tâm tình cổ xưa ban nãy, trong sinh mệnh tràn ngập hương thơm của cỏ cây,
tiếng chim hót trùng kêu. Trong đầu xuất hiện mấy cảnh tượng như đám trẻ đang chơi đùa nơi đây, những ký ức mờ nhạt bắt đầu từ xa đến gần, từ mơ hồ đến rõ nét. Tuổi thơ mỗi người đều có một khu vườn Bách Thảo, trước
khi rời khỏi quê hương, chúng ta đã đem tuổi ấu thơ vụng dại ấy gửi lại
nơi đây, đợi nhiều năm sau khi quay trở lại, nơi này vẫn tỏa ra một mùi
vị ngây thơ non nớt của thuở đó.

Từ Bách Thảo Viên đến Tam Vị Thư Ốc chỉ cách nhau một cây cầu đá, hành trình ngắn ngủi ấy đã khiến thời
gian quay ngược trở lại, chuyện cũ tái hiện. Ánh dương có thể lọc tẩy vẻ đẹp, nhưng không thể khiến nó bay hơi; gió mát có thể lay tỉnh giấc
mộng xưa, nhưng không thể chôn vùi nó. Nhân sinh có trăm vị, yêu hận
tình thù, buồn vui sướng khổ đều nằm trong trăm vị ấy, nếm qua hết mới
hiểu được thế nào là chân lý. Trong sách có ba vị[7'>, từng là kinh, sử,
chư tử trăm nhà, đọc qua hết mới hiểu thế nào sâu sắc.

[7'> Tam
vị: Có hai thuyết nói về ba loại cảm nhận của người xưa đối với việc đọc sách, thứ nhất là “đọc kinh vị như lúa gạo, đọc sử vị như sơn hào hải
vị. Đọc bách gia chư tử như gia vị”, thứ hai Lý Thục đời Tống nói rằng:
“thi thư như canh ngọt, sử là đồ ăn ngon, tử là gia vị, gọi là ba vị.”
Tam vị là sự ví von sách vở là thức ăn tinh thần cho con người.

Bước qua ngưỡng cửa, ngước mắt nhìn tấm biển treo phía trước “Tam Vị Thư
Ốc”, mùi vị cổ kính thanh mát đó giống như gặp lại bạn cũ, chỉ trong sát na đã khóa lấy tâm hồn mềm yếu của bạn, muốn thoát khỏi cũng đã quá
muộn rồi. Để bạn hiểu rằng, rất nhiều duyên phận trong cuộc đời đều cảm
nhận thấy trong lúc vô tình, đôi khi tưởng như một cái nhìn bình thường, nhưng ý vị lại vô cùng sâu xa.

Đây là Tam Vị thư ốc của Lỗ Tấn,
còn nhớ âm thanh cổ của các trường tư thục thời xưa đã đem lại những ảo
tưởng vô tận cho lớp nhi đồng thời đại mới, còn nhớ một chữ “Tảo” (sáng, sớm) trên bàn học đã khiến lớp học trò nối nhau học theo, thịnh hành
một thời. Đến nay có thể thực sự nhìn ngắm cảnh tượng trong mơ, nhìn dấu cũ như còn đó, lại thêm phần hoài niệm đối với người xưa. Thời gian tựa như một tấm gương sáng, quá khứ là bóng hình trong gương, thực sự tồn
tại, nhưng lại không thể chạm vào, nó vĩnh viễn nhốt lại những người
hoài cổ trong hồi ức.

Đều nói quá khứ hữu tình, nhưng thứ hữu
tình rốt cuộc là quá khứ, hay là người truy tìm quá khứ? Trên đường đi
qua quán rượu Hàm Hanh, Khổng Ất Kỷ mặc chiếc áo dài rách nát, đối diện
với một dĩa đậu hồi hương[8'>, trên gương mặt dường như đã nở thêm một nụ cười nhàn nhạt. Ánh nắng ấm áp xua tan ngày hôm qua lạnh giá, những
người đến đây đều đã đi cả rồi, chỉ còn ông vẫn kiên trì giữ gìn vẻ đẹp
cũ kỹ trong quán hàng cổ kính, là do đợi chờ người khách qua đường của
quá vãng đến đau lòng hay sao? Đau lòng vì ông đã lạc mất hồn phách
trong vận mệnh quanh co, đau lòng vì ông say tỉnh suốt cuộc đời mơ hồ?
Hay là vì ông đã nợ mười chín đồng tiền nên chẳng thể rời đi?

[8'> Đậu hồi hương: Một loại đậu to như hạt cô ve, hương vị rất nồng, là một món ăn vặt ưa thích của người Thiệu Hưng.

Thực sự không biết, những người vào quán đó khi nhìn thấy