đô rộn ràng đầy màu sắc, tôi và anh bạn người bản xứ đến

một nhà hàng nhỏ bên góc đường quận Rossio. Chủ nhà hàng kiêm phục vụ bàn mang

ra hai bình rượu thủy tinh nhỏ, một vang đỏ một vang trắng do chính nhà làm, vị

rượu rất “thật thà” không gắt như rượu đóng chai sản xuất hàng loạt. Tôi ăn món

khai vị sopa à alentejana – một lẩu lớn (tuy giá chỉ 2 euro) đầy ắp súp được nấu

bằng bánh mì xé miếng, tỏi băm và các loại rau thơm, trên phủ một trứng gà hấp

lòng đào, chỉ ăn mỗi món khai vị này cũng gần no. Song đáng kể là món chính: cá

kiếm nướng, miếng cá to bản nục nạc được cắt ra từ thân của một trong những loại

cá rất đắt, ở Anh nó được liệt vào hải sản hạng sang, hơn cá hồi, cá tuyết nhiều.

Ở đây, một miếng cá kiếm dày lớn hơn bàn tay lẫn rau củ ăn kèm giá là 6 euro.

Tôi ăn chầm chậm nhưng mê mải, chỉ ngừng nỉa khi uống một hớp vang trắng, quên

cả nói chuyện (người Lisbon rất thích nói chuyện khi ăn, bởi vậy những quán ăn ở

đây hầu hết đều ồn ào sôi động, không khác ở Việt Nam hay Thái n), chỉ sực tỉnh

“giấc mơ ăn uống” khi anh bạn Bồ Đào Nha nhắc: “Nói gì đi chứ”, và đáp lại ngay

không suy nghĩ: “Đây là món cá ngon nhất tôi được ăn từ khi rời Việt Nam”.

Một kiểu bánh cá tuyết khác Những con gió biển lồng

lộng đón chúng tôi khi bước ra khỏi quán. Tôi hít thở không khí đêm Lisbon lần

nữa cùng với mùi bánh nướng, mùi hạt dẻ rang, mùi đại dương mà tưởng chừng như

đã quen thuộc lắm. Lại nhớ câu của Saint-Exupery, tôi nghĩ bụng nếu tác giả này

còn sống và nếu có dịp gặp ông, nhất định tôi sẽ nói với ông về “phát hiện” của

mình, rằng: “người Lisbon luôn vui vẻ, hạnh phúc vì đồ ăn của họ rẻ mà ngon quá

chừng”.

Mặn mà

Smorrebrod Trong số những cuốn du lịch tôi đọc trước chuyến đi Đan Mạch của

mình có một cuốn sách với cái tựa rất hào hùng 1.000 nơi phải đến trước khi chết

(1,000 pces to see before you die). Phần về Đan Mạch không nhiều nhưng để lại

ấn tượng mạnh với tôi, trong đó có thành phố Odense quê hương Andersen và món

smorrebrod đặc trưng Đan Mạch.

Cắn một miếng smorrebord, vị giác tiếp xúc với lớp

bánh lúa mạch dẻo mềm có phết bơ, lớp jambon mỏng và dai, lớp rau thơm giòn mát

rượi để lại vị hơi the the trong cổ họng, và lớp thạch mặn tan trong miệng một

cảm giác lạ rất khó diễn tả.

Ai đã từng đến

các nước Bắc u hẳn biết cá trích đóng một vai trò rất quan trọng trong ẩm thực

vùng Scandinavia, nhưng chỉ ở Đan Mạch cá trích mới được phát triển thành món

sushi độc đáo: cá trích tươi thái mỏng ướp gia vị cùng một loại sốt làm từ kem

tươi, bơ, lòng đỏ trứng và rau thơm băm nhuyễn, đặt lên lớp bánh lúa mạch, một

sự kết hợp hoàn hảo giữa smorrebrod Đan Mạch và sushi Nhật. Tuỳ theo mùa, có thể

thay cá trích bằng cá tuyết, cá bơn... để làm món sushi.

Smorrebrod tạm dịch ra tiếng Việt là bánh phết bơ,

nhưng thật ra món bánh này không chỉ có bơ mà còn được phủ lên trên tôm xốt đỏ

hồng, patê gan béo ngậy, thịt jambon mềm mại nuột nà, cá trích xông khói thơm

phức, thịt heo quay nguyên mỡ và da giòn tan, cả trứng cá caviar...tuỳ ý thích của

khách. Smorrebrod là món ăn trưa hàng ngày của người Đan Mạch cũng như phở là

món điểm tâm của người Việt, một món ăn kinh điển mà người địa phương cũng như khách

nước ngoài đều ưa chuộng.

Được biết đến trên thế giới dưới cái tên bánh

sandwich mở - vì chỉ có một lớp bánh bên dưới chứ không kẹp nhân giữa hai lớp

bánh như ở các nước khác, smorrebrod có nguồn gốc từ thế kỷ 19, khi bữa trưa là

bữa ăn chính trong ngày của nông dân Đan Mạch. Sau khi ăn xong, họ thường lấy bánh

mì quệt những gì còn sót lại trên đĩa cho kỳ sạch rồi ăn nốt. Dần dà về sau, những

thứ còn sót trên đĩa được đặt lên trên lớp bánh - và từ đó món bánh sandwich mở

ra đời.

Smorredrod cũng phổ biến ở Na Uy, di sản của thời kì

Đan Mạch thống trị Na Uy vào thế kỷ 19.

Đâu đâu cũng có smorrebrod Trên những đường phố

Capenhagen, đâu đâu cũng thấy những tiệm smorrebrod trưng bầy bánh mới làm còn

nóng hổi đặt trong quầy kính thật hấp dẫn. Khác với những loại bánh sandwich

làm từ bột mì, lớp bánh smorrebrod làm từ bột lúa mạch màu nâu được đầu bếp địa

phương ưa chuộng vì nhờ đó mà bánh không bở, dễ cắt thành từng miếng thật mỏng.

Nổi tiếng nhất ở đây chắc chắn là Ida Davidsen, nhà hàng được nhắc tới trong cuốn

sách nêu trên, thế hệ chủ nhân ngày nay đã là con cháu đời thứ năm của Oskar Davidsen,

người sáng lập nhà hàng năm 1888. Nhờ những ý tưởng sáng tạo qua năm thế hệ, thực

đơn ở đây đã dài tới hơn...2km (được ghi vào sách kỷ lục Guiness - thực đơn dài

nhất thế giới), liệt kê hơn 250 loại smorrebrod khác nhau. Tuy phát triển nhiều

so với thời mới mở, những chiếc bánh ở đây vẫn giữ nguyên công thức gia truyền

của Oskar vốn làm mê mẩn những khách hàng quen, trong đó có nữ hoàng Đan Mạch.

Smorrebrod ở Ida Davidsen đắt hơn nhiều so với những

quán trên các con phố Copenhagen muôn màu, nhưng đó không phải là lí do chính

khiến tôi quyết định không đến Ida mà vì tôi muốn nếm món này như những người địa

phương bình thường, không như những thương gia Copenhagen san