g thành Giao Hà. Tên gọi này

bắt nguồn từ việc hoàng thành được xây dựng trên điểm giao nhau của các con

sông”. Quốc gia Cheshi thống trị khu vực này đã được hơn năm trăm năm. Nhưng

chưa đầy tám mươi năm nữa, khi vị vua Cheshi cuối cùng băng hà, tộc người

Rouran lập Khanbozhou làm vua, Cheshi đổi tên nước thành Gaoxhang (Cao Xương), dời đô đến thành cổ Cao Xương, cách Giao Hà vài chục ki lô mét. Huyền

Trang, trên đường đi Tây Thiên đã ngang qua nơi đây và kết nghĩa anh em với vua

Cao Xương là Juwentai (Cúc Văn Thái), tên hiệu Ngự đệ của Huyền

Trang trong “Tây Du Ký” bắt nguồn từ câu chuyện kết nghĩa này.

Cheshi là một trong số

các tiểu quốc đã từng cử người đến Trường an thỉnh cầu Phù Kiên Tây chinh và

cũng chính tiểu quốc này đã tình nguyệt làm “hoa tiêu” cho quên đội của Lữ

Quang. Bởi vậy, họ đã tiếp đón Lữ Quang hết sức long trọng. Trong ánh hoàng hôn

cuối ngày, chúng tôi tiến vào cổng thành Cao Xương giữa tiếng nhạc rộn vang và

hoa tươi rực rỡ, nghi thức trọng thể ấy khiến tôi không khỏi bất ngờ. Bởi vì,

thành quách hoang phế tiêu điều mà cách đây không lâu tôi được chứng kiến bỗng

chốc biến thành một thành phố phồn hoa đô hội, sống động trước mắt tôi. Làm sao

tôi có thể không xúc động trước nỗi thương hải tang điền diễn ra chỉ trong chớp

mắt.

Thành phố này vẫn tiếp

tục phát triển cho đến cuối thế kỹ XIII, khi Haidu, một quý tộc Mông Cổ làm

phản và tiến hành cuộc chiến tranh tàn khốc, kéo dài nhiều năm, sau cùng đã

chiếm được Cao Xương, Giao Hà, đồng thời cưỡng bức người dân khu vực này từ bỏ

tín ngưỡng theo đạo Phật truyền thống, chuyển sang theo đạo Hồi. Khi cuộc chiến

tranh kết thúc, người Cheshi đã dìm chết toàn bộ phụ nữ và trẻ em trong những

giếng nước, để tránh cho họ khỏi bị làm nhục và bị nô dịch. Những giếng

nước này vẫn tồn tại cho tới tận thế kỷ XXI. Và giờ đây, khi bước đi trên đường

phố Giao Hà, tôi lại nhìn thấy chúng một lần nữa. Sau khi công phá thành, người

Mông Cổ đã thực hiện chính sách đốt, cướp, giết tàn bạo mà họ vẫn thường sử

dụng, thành phố hơn một nghìn năm trăm năm lịch sử đã bị họ hủy hoại hoàn toàn.

Nơi tôi đang đứng là ngôi chùa Đại Phật Tự nằm ở trung tâm thành phố, bên cạnh

là hoàng cung đã được xây dựng hoàn toàn bằng đất, và những dãy nhà nghỉ dành

cho quan lại. Đến thế kỷ XXI, tàn tích của vụ hỏa hoạn thảm khốc vẫn còn lưu

lại dấu vết.

Giao Hà là thành phố

lớn cuối cùng trước khi chúng tôi đến Đôn Hoàng (Dunhuang), vì vậy Lữ Quang đã

hạ lệnh nghỉ ngơi dăm bữa nửa tháng. Nhờ thân phận cao quý của Rajiva,

chúng tôi không phải sống trong nhà trọ, mà được đích thân vua Cheshi sắp xếp

chỗ ở trong cung. Tối hôm đó, Nhà vua còn tổ chức một buổi dạ tiệc lớn trong

đại điện, Rajiva và tôi đều được mời tới dự. Trong buổi tiệc, Vua Cheshi ngỏ lời mời Rajiva đến chùa Đại Phật Tự thuyết giảng giáo lý Đại Thừa Bát

Nhã, Lữ Quang dù không muốn, nhưng vẫn phải đồng ý. Câu trả lời của Rajiva là

chàng cần chuẩn bị một ngày, hôm sau sẽ bắt đầu thuyết pháp.

Tôi tròn xoe mắt nhìn

chàng, thuyết pháp là công việc hàng ngày của chàng kia mà, có khi nào chàng

phải chuẩn bị đâu! Chỉ cần nói với chàng, cần tìm kinh văn gì, cần giải thích

giáo lý Phật pháp nào, là chàng thậm chí không cần suy nghĩ, vẫn có thể trả lời

trôi chảy, mạch lạc và hấp dẫn. Bộ não chàng, giống như một tàng kinh các toàn

diện. Tôi cảm thấy hồ nghi khi bắt gặp nụ cười đầy ẩn ý của chàng âm thầm hướng

về phía mình. Kết thúc yến tiệc, trở về phòng, tôi nóng lòng muốn chàng giải

đáp thắc mắc, nhưng chàng chỉ tủm tỉm cười, điệu bộ bí mật.

Sáng hôm sau, tôi tỉnh

lại đã không thấy chàng đâu. Chàng thường dậy sớm hơn tôi, có lẽ đang tụng kinh

ngoài kia, tôi không lấy làm lạ. Và còn bởi vì, hôm nay tôi có việc quan trọng

phải làm, công việc tôi đã chờ đợi rất lâu từ trước khi đến thành Giao Hà này.

Đối với tôi, được khảo sát thực địa thành cổ Giao Hà vào thời kỳ rực rỡ nhất

của thành phố này là công việc cực kỳ ý nghĩa. Mặc dù tôi không định quay về

thời hiện đại, nhưng niềm đam mê khảo cổ và lịch sử đã ăn vào máu, tôi muốn bỏ

cũng không được. Bởi vậy, sau khi rửa mặt đánh răng xong, tôi hớn hở chuẩn bị

ra phố. Nhưng vừa bước qua cửa cung, tôi bỗng sững người lại.

Một người đàn ông cao

gầy đang xoay lưng về phía tôi, người đó mặc một chiếc áo màu ngà, mái tóc xoăn

màu nâu thả ngang vai, từ người đàn ông đó toát ra khí chất thoát tục của bậc

tiên nhân. Nhận ra động tĩnh phía sau, người đó quay lại, đôi mắt long lanh tựa

dòng sông mùa xuân.

Người đó ngắm nghía là

trang phục của bản thân, đưa khuỷu tay về phía tôi, tươi cười rạng rỡ:

- Hôm nay ta không

phải bậc cao tăng Kumarajiva, mà là một người chồng bình thường, đưa vợ

đi dạo phố.

Tôi đang ngẩn ngơ, đắm

đuối ngắm nhìn bậc tiên nhân trác tuyệt bằng đôi mắt mang hình trái tim, nghe

chàng nói vậy, đâm ra bực bội: - Em đi làm việc chứ không phải đi chơi đâu nhé!

Chàng phì cười, lắc

đầu:

- Được rồi, vậy người

chồng này xin được theo vợ đi làm việc, vợ cứ tùy ý sai khiến.

Chả trách tối hôm qua

chàng tỏ ra bí mật n