khi Tàng kinh động bị bọn người Marc Aurel

Stein cướp đoạt, là nỗi bi phẫn sau khi đọc bài viết “Tháp đạo sĩ” của Dư Thu

Vũ.

Hai mắt tôi sáng long

lanh khi mô tả những bức bích hoạt tinh xảo trong thạch động ở Mạc Cao cho

Rajiva nghe. Thạch động này được xây dựng vào đời Đường, nên thời điểm này tôi

không thể nhìn thấy, đó là điều nuối tiếc nhất trong hành trình trên con đường

tơ lụa của tôi. Tôi khoa chân múa tay trong cỗ xe ngựa chật hẹp, trong khi

chồng tôi chỉ mỉm cười hiền hòa, ngồi một bên nghe tôi kể chuyện, chốc chốc lại

đưa tay ra đỡ tôi khỏi ngã khi xe ngựa lắc lư. Trong lúc cao hứng, tôi đã hát

vang ca khúc chính trong phim “Thành Đôn Hoàng”[3'>. Hồi xem bộ phim

truyền hình này, tôi đã mê say khúc ca bi tráng, thê lương ấy.

[3'> Phim được chiếu

trên kênh VTV1 năm 2007.

“Gió cuộn Đôn Hoàng

vần vũ, lục lạc lanh canh, khuấy động giấc ngàn năm. Âm thanh tụng niệm vọng

khắp cõi luân hồi. Ta gọi tên em trong Đại tạng kinh, khẽ lay gọi vận mệnh thức

tỉnh. Thạch động hoang tàn, nỗi nhục ngàn năm che khuất ánh bình minh. Mây trôi

muôn dặm, bụi nhuốm đường trần. Ta trình diễn điệu vũ ly tán của ta và em trong

kiếp này bằng tranh thuyết pháp của Bồ Tát”.

Gió cát sa mạc vùi lấp

phồn hoa Đôn Hoàng. Một chén trà giữa thời loạn, dốc cạn vào lòng. “Ta vẽ

tóc em, vẽ gương mặt mà ta hằng nhung nhớ lên bức bích họa phi thiên. Ta ở Đôn

Hoàng chép tranh Bồ Tát, mượn Phật pháp mà cười trông thiên hạ”. Vào thời đại

tôi đang có mặt, sau mười năm nữa, Đôn Hoàng sẽ trải qua một sự kiện lịch sử

trọng đại. Năm 400 sau Công nguyên, Lý Cảo (người Hán) sẽ xưng

vương ở Đôn Hoàng, lập ra nước Tây Lương, đây là lần đầu tiên Đôn Hoàng trở

thành kinh đô của một nhà nước. Lý Cảo chỉnh đốn triều chính, cắt giảm

lao dịch, thuế má, coi trọng Nho học, chăm lo phát triển giáo dục. Bởi vậy,

trong suốt hơn mười năm cai trị, Lý Cảo đã biến Lương Châu hỗn loạn thành một

khu vực tương đối ổn định, người Hán lũ lượt kéo về đây náu thân, văn hóa Đôn

Hoàng phát triển rực rỡ, dẫn đầu Lương Châu về mọi mặt trong suốt một thời kỳ

dài. Nước Tây Lương tồn tại được hai mươi năm, sau đó bị nước Bắc Lương của Thư Cừ Mông Tốn – người Hung Nô tiêu diệt.

Cuối tháng tám, chúng

tôi đến Tửu Tuyền, dừng lại nơi đây tám ngày. Sự kiện khiến Lữ Quang mở

cờ trong bụng khi tới đây là đối thủ đáng gờm của ông ta là Lương Hy đã bị bắt.

Lương Hy trốn đến Guzang, bị thái thú Vũ Uy là Bành Tế lập mưa bắt được, hiến

cho Lữ Quang. Lữ Quang giết chết hai cha con Lương Hy ở Tửu Tuyền. Bước

sang tháng chín, thời tiết vẫn không mát mẻ hơn, mùa thu trốn đâu xa lắc. Trong

cái nắng nóng, oi nồng, mồ hôi đầm đìa lưng áo, chúng tôi tiến vào Guzang –

điểm đến sau cùng của chuyến đi này, đây cũng là thành phố quan trọng nhất ở

Lương Châu.

Guzang là một quận

thuộc Lương châu, đồng thời là căn cứ quân sự quan trọng trên hành lang Hà Tây.

Guzang ban đầu do người Hung Nô xây dựng, sau trở thành nơi sinh sống của nhiều

dân tộc khác nhau: người Hán, người Khương, người Hung Nô. Dân số trong thành khoảng

hơn hai mươi vạn, vào thời Thập lục quốc, Guzang được xem là một thành phố lớn.

Ngoại thành có núi tuyết Kỳ Liên sơn, cỏ cây tươi tốt, là vùng đất màu mỡ, lại

là ranh giới giữa vùng nông canh và vùng du mục. Nhà Tiền Lương của họ Trương

đã khai phá và phát triển đất này được sáu mươi năm. Vì họ Trương là người Hán

nên khi Trung Nguyên xảy ra chiến tranh, rất nhiều người tài và phú hộ đã rời

khỏi Trung Nguyên, đến Lương Châu lánh nạn. Guzang trở thành nơi

tập trung đông đảo nhân tài, kinh tế phát triển phồn thịnh, văn hóa Hán đóng

vai trò chủ đạo.

Xe ngựa lộc cộc lăn

bánh vào thành phố, tôi kéo rèm cửa ra ngắm nhìn. Vị vua đầu tiên của nhà Tiền

Lương – Trương Quỹ là người có công mở rộng Guzang, ông đã cho xây dựng

thêm bốn thành phố vệ tinh quanh thành trì ban đầu, nhờ vậy, diện tích của

Guzang lớn hơn rất nhiều diện tích các tiểu quốc ở Tây vực. Kiến trúc mang

phong cách Hán đang trải ra trước mắt tôi. Đã lâu không được thấy những mái nhà

truyền thống của người Hán với mái chồng và chiếu nghỉ. Hai bên đường bày la

liệt các sạp hàng, trung tân thành phố có lầu trống và lầu chuông, đó là quy

hoạch thành phố điển hình của người Hán.

Tuy vào giai đoạn

thoái trào, nhà Tiền Lương không tránh khỏi tình trạng tranh giành vương vị, triều chính rối loạn liên miên, giống như hầu hết các quốc gia thời

Thập lục quốc, nhưng so với nhà Hậu Triệu của Thạch Lặc, Thạch Hộ ở Trung

Nguyên, thì nhà Tiền Lương của họ Trương phát triển hơn rất nhiều. Vậy

nên, khi Lương Châu rơi vào tay Lữ Quang, vùng đất này không bị tổn hại gì

nhiều, điều đó đã giúp Lữ Quang nhanh chóng xây dựng được bộ máy chính quyền.

Có thể thấy, một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp Lữ Quang trở thành vua

một nước trong thời Thập lục quốc đó là sự may mắn.

Năm 401 sau Công

Nguyên, nhà Hậu Lương của họ Lữ đầu hàng nhà Hậu Tần, vài năm sau, vua

Nam Lương là Thốc Phát Nục Đàn tiến vào Guzang. Không lâu sau đó, vua Bắc Lương

là Thư Cừ Mông Tốn tấn công Guzang, đặt G