đứt đoạn là tình duyên một kiếp của Bạch Nương Tử và chàng Hứa
Tiên. Chiếc ô giấy dầu đa tình đó, có thể níu lại giấc mộng xưa đã vội
vã trôi qua của họ hay chăng?

[2'> Đoạn Kiều: Tên của cây cầu, Đoạn có nghĩa là đứt, gãy.

Tình tiết ngàn năm sớm đã định sẵn, cái còn lại là truyền thuyết vĩnh hằng.
Những người tay cầm ô che mưa, đứng trên cầu ngắm phong cảnh đó sẽ rơi
vào giấc mộng của ai?

Khói mây nhuốm màu lên vẻ thanh tú mỹ lệ
của dương liễu Tây Hồ, ráng trời sớm mở ra quang cảnh tươi đẹp của hoa
đào trên đê Tô. Những khách đi đường ngang qua, bước xuyên con đường lát đá, họ rũ hết khói bụi trên người, gửi gắm ngày tháng mênh mang vào mùa mưa ngắn ngủi.

Bóng dáng áo xanh, nho nhã ung dung đó là Tô Tử
chăng? Còn nhớ năm xưa, ông cùng Triêu Vân[3'> chèo thuyền trên Tây Hồ,
chén suông đối nguyệt, thi từ bay bổng, bất tận triền miên. Cớ sao năm
tháng phiêu dạt, giai nhân mờ mịt, không chừa tung tích, để đau thương
níu mộng.

[3'> Triêu Vân là người thiếp của Tô Thức, vốn là kỹ nữ ở Tiền Đường, khi Tô Thức đến Tiền Đường làm quan đã thu nhận nàng làm
thị nữ, khi đến Hoàng Châu thì nạp làm thiếp. Ban đầu nàng không biết
chữ, sau theo Tô Thức học hành, cũng hiểu Phật lý. Khi Tô Thức làm quan ở Huệ Châu, các thiếp đều rời bỏ ông, duy có nàng Triêu Vân đi theo.

Chuyện thiên cổ ưu sầu, duy chỉ còn lại chữ Tình. Tô Đông Pha khoáng đạt hào
phóng, cho dù tài cao có thể cười nhạo vương hầu, nếu như không gặp
Triêu Vân, không người tri âm, sao có thể phong lưu tài mạo nhường ấy?
“Thương tâm nhất niệm thường tiền trái, đàn chỉ tam sinh đoạn hậu
duyên.”[4'> (Tạm dịch: Đau lòng nghĩ đền nợ kiếp trước, chớp mắt ba kiếp
đứt hậu duyên) Cái Tô Đông Pha hoài niệm là trăng sáng ngày xưa, còn
vầng trăng sáng mới cong cong như móc câu hôm nay, một nửa là ly, một
nửa là hợp. Đa tình, trước sau vẫn là người ngắm trăng.

[4'> Thơ của Triêu Vân.

Bước đi trên đê Tô dài thăm thẳm là ai, suốt trên dọc đường nhặt mãi ánh
trăng khi mờ khi tỏ? Thế nhưng, người đó tìm được những gì? Cho dù lặn
xuống Tây Hồ, thì có thể vớt được những gì?

(2) Sen hạ Tây Lãnh

Thiếp thừa du bích xa, lang kỵ thanh thông mã.

Hà xứ kết đồng tâm, Tây Lăng tùng bách hạ.

(Thiếp đi xe du bích, chàng cưỡi ngựa đốm xanh. Đồng tâm nơi nào kết? Dưới tùng bách Tây Lăng).

(Nam triều, Tô Tiểu Tiểu[5'>, “Tô Tiểu Tiểu ca”, dịch thơ Điệp Luyến Hoa[6'>)

[5'> Nàng Tô Tiểu Tiểu, danh kỹ hàng đầu ở Tiền Đường thời Nam Tề, năm mười
chín tuổi, Tô Tiểu Tiểu vì tương tư mà nhiễm bệnh phong hàn, lại thêm
nàng từ nhỏ đã có bệnh ho ra máu, không bao lâu sau thì ngọc nát hương
chìm. Sau khi Tô Tiểu Tiểu tạ thế, một cao thủ võ lâm chung tình chiều
theo nguyện vọng bình sinh của nàng mà chôn nàng dưới gốc liễu bên cầu
Tây Lãnh.

[6'> Bản dịch thơ trên thivien.net.

Mộng tựa sen xanh,
chầm chậm xòe cánh giữa sóng biếc Tây Hồ. Bên bờ có người đang chầm chậm thả bước, giữa đình có người đang lặng lẽ thưởng trà. Họ đều mượn cảnh
trí thanh tĩnh mát mẻ của Tây Hồ, tiêu phí những năm tháng nhàn nhã.
Những gợn sóng biếc xanh trải dài đó, phản chiếu bóng hắt của lầu cao
thành thị, Hàng Châu – tòa cổ thành ngàn năm thấm đẫm mưa gió nảy sinh
những thi ý và nhàn nhã vô tận.

Ánh mặt trời trong trẻo dịu dàng
hắt xiên lên mặt Tây Hồ, những sóng nước lăn tăn đang trêu ghẹo tâm sự
của ai? Một chiếc thuyền con neo giữa hoa sen, lặng ngắm trăng tròn hoa
nở, biển thế nổi chìm. Lúc này, mắc kẹt là năm tháng của ai; cô đơn, là
cuộc đời của ai?

Những viên ngọc long lanh như sương mai đó phải
chăng là những giọt lệ đa tình của Tô Tiểu Tiểu? “Thiếp thừa du bích xa, lang kỵ thanh thông mã. Hà xứ kết đồng tâm, Tây Lăng tùng bách hạ?” Nhớ lại cảnh tượng tình mềm tựa nước năm đó, mối tình “nhất kiến khuynh
tâm[7'>” của Tô Tiểu Tiểu và Nguyễn Uất, Tây Hồ dường như lại thêm sắc
màu ấm cúng.

[7'> Nhất kiến khuynh tâm: Vừa gặp đã say mê.

Phồn hoa như mộng, năm tháng dễ tan. Biết bao lần chong đèn mà vẫn không ngủ được, biết bao lần từ trên lầu cao ngóng người mà chẳng thấy. Cuối cùng nàng vẫn nếm hết nỗi tương tư, bỏ lỡ vẻ đẹp của hoa thắm trăng tròn.

“Sinh vu Tây Lãnh, tử vu Tây Lãnh, mai cốt vu Tây Lãnh, thứ bất phụ ngã Tô
Tiểu Tiểu sơn thủy chi tích.” (Sinh ở Tây Lãnh, chết ở Tây Lãnh, vùi
xương nơi Tây Lãnh, ngõ hầu chẳng phụ tính mê non nước của Tô Tiểu Tiểu
ta) Non nước Tây Hồ, đã nuôi dưỡng linh tính của Tô Tiểu Tiểu. Người con gái này đã viết quá nhiều những câu thơ đa tình, đã từng ngắt những
nhành dương liễu biệt ly, đã từng rơi giọt lệ tương tư. Ở Giang Nam đình viện sâu hun hút, ánh trắng là chiếc giường ấm áp cho nàng nằm, hồn
phách chẳng nơi ký thác đó đã hoàn toàn dung hòa với non xanh nước biếc
Tây Hồ, có lẽ chỉ có như Thế Âmới có thể an ủi tâm tình “nhập thể” của
nàng, không phụ mối tình một đời của nàng.

(3) Trăng thu hồ biếc

Giang Nam ức, tối ức thị Hàng Châu

Sơn tự nguyệt trung tầm quế tử, quận đình chẩm thượn